Page 34 - LabMedya - 58

34 UZAY www .labmedy a.c om

GEÇMİŞTEN

GÜNÜMÜZE

UZAY YÜRÜYÜŞLERİ

Uzay yürüyüşü yapan ilk insan Rus doldurulmuş bu giysilerin içinde, astronotlar mobility unit – xEMU) denilen yeni bir 2019 tarihinde Jessica Meir’ın adı da
kozmonot Alexei Leonov olup, 18 Mart birkaç saat boyunca saf oksijen solur. tasarım üzerinde çalışılmaktadır. eklenirken, daha önce üç uzay yürüyüşü
1965 tarihinde uzay aracı dışında yaklaşık Uzay yürüyüşü boyunca astronotlar bir yapmış olan Christina Koch’un yürüyüş
12 dakika geçirmiştir. En fazla sayıda Sadece oksijen solumak, astronotun ucu giysilerinde bir ucu istasyonda olan sayısı da dörde çıkmış oldu. Sefer-61’in
uzay yürüyüşüne çıkma rekorunu elinde bedenindeki tüm azottan kurtulmasını kordonlarla istasyona yakın kalırlar. bu iki uçuş mühendisi, 7 saat 17 dakikalık
bulunduran kişi ise 2019 yılı itibariyle sağlar. Eğer bunu yapmaz ve araç dışına Kullandıkları gereçlerin uçup gitmesini uzay yürüyüşlerinde arızalı bir güneş pili
Anatoly Solovyev’dir. 16 kez uzay vücutlarında azot varken çıkarlarsa; önlemek için onları da uzay giysilerine şarj bileşenini değiştirdi. Ayrıca istasyona
yürüyüşüne çıkan Solovyev’in uzayda omuzlarında, dirseklerinde, bileklerinde kordonlarla bağlarlar. Astronotların uzay 2020’de fırlatılması planlanan Bartolomeo
araç dışı etkinlik yaparak geçirdiği toplam ve dizlerinde acı hissetmelerine neden yürüyüşü sırasında aldıkları bir diğer adlı yeni bir ESA (Avrupa Uzay Ajansı)
süre 82 saattir. Yani Solovyev ömrünün olacak gaz baloncukları oluşabilir. Oksijen güvenlik önlemi de kısaca SAFER (İng. yük platformunu desteklemesi için
neredeyse 3,5 gününde uzayda araç tankı kullanan dalgıçların da korunmaya Simplified Aid for EVA Rescue) adı verilen Columbus modülünün üstüne bir destek
dışında bulunmuştur. 11 Mart 2001 çalıştığı vurgun yeme riskine eşdeğer olan sırt çantaları takmaktır. Küçük jet iticileri
tarihinde Susan Helms ile Jim Voss’un bu olaya “bükümler” de (İng. the bends) içeren bu cihazlar sayesinde, eğer bir direği kurdular. İkilinin uzay yürüyüşü,
STS-102 görevi sırasında Uluslararası Uzay denir; çünkü vücudun büküldüğü yerlerde astronotun kordonu kopacak olursa joystick Aralık 1998’ten bu yana Uluslararası Uzay
İstasyonu ve Discovery uzay mekiği dışında acı hissedilir. benzeri bir kumandayla astronot kendini İstasyonu’ndan yapılan 221. yürüyüş oldu.
çalışırken geçirdikleri süre 8 saat 56 dakika araca yönlendirip uzaya savrulmaktan
olup, en uzun uzay yürüyüşü olmuştur. Azotlarından kurtulan astronotlar, hava kilidi kurtulabilir. Yani aslında uzay yürüyüşü için Kaynaklar:
veya hava cebi denilen özel bir kapıdan tasarlanan giysiler, insan bedeni biçiminde • Sevkan Uzel https://bilimfili.com/gecmisten-
Uzay yürüyüşü yapmak, uzayda araç dışına geçerek uzay aracından çıkar. Hava kilidinin şekillendirilmiş minyatür birer uzay gemisi gunumuze-uzay-yuruyusleri/
çıkmak anlamına gelir. Bu yürüyüş “araç iki kapısı olur. Astronotlar aracın içindeyken gibidir. • What Is a Spacewalk? https://www.nasa.gov/
dışı etkinlik” (İng. extravehicular activity hava kilidi hava geçirmez biçimde kilitli audience/forstudents/k-4/stories/nasa-knows/
– EVA) olarak da adlandırılır. Bu tanıma olur ve böylece hava dışarı kaçamaz. Dışarı Kordonsuz olarak yapılan ilk uzay yürüyüşü what-is-a-spacewalk-k4.html
göre Ay yürüyüşleri de uzay yürüyüşünün çıkmaya hazır olduklarında ilk kapıdan 7 Şubat 1984 tarihinde STS-41B görevinde • Space Station Spacewalks https://www.nasa.
bir çeşididir. 1969-1972 yılları arasında, geçerler ve arkalarından sıkıca kapatırlar. gerçekleştirilmiştir. Uzayda herhangi gov/mission_pages/station/spacewalks/
Apollo projesi kapsamında toplam 12 insan Bunun ardından ikinci kapıyı açar ve uzaya bir başka uzay aracına bağlı olmadan, • Extravehicular activity https://en.wikipedia.org/
(Neil Armstrong, Edwin “Buzz” Aldrin, Pete çıkarlar. Geri döndüklerinde de dış kapıyı İnsanlı Manevra Birimi (İng. Manned wiki/Extravehicular_activity
Conrad, Alan Bean, Alan Shepard, Edgar kapatmadan iç kapıyı açmazlar. Maneuvering Unit – MMU) kullanarak bu • Spacewalk Spacesuit Basics https://www.nasa.
Mitchell, David Scott, James Irwin, John W. ilk serbest uçuşu yapan astronot Bruce gov/feature/spacewalk-spacesuit-basics
Young, Charles Duke, Harrison Schmitt ve Uluslararası Uzay İstasyonu’ndaki McCandless’tır. McCandless, MMU’yu
Eugene Cernan) Ay yürüyüşü yapmıştır. astronotların uzay yürüyüşüne çıkarken kullanarak uzay aracı Challenger‘dan 90 • List of spacewalkers https://en.wikipedia.org/
giydiği uzay giysileri, yeterli miktarda metre kadar uzaklaşmış ve sonra geri wiki/List_of_spacewalkers
Günümüzde uzay yürüyüşleri, Uluslararası hava ve içecek su gibi gereksinimleri dönmüştür. Kuşkusuz MMU’yu uzayda • NASA Astronauts Wrap Up Historic All-
Uzay İstasyonu’nun bakım ve iyileştirme karşılayacak şekilde donatılmıştır. “Araç test etmek, büyük cesaret ve odaklanma Woman Spacewalk https://blogs.nasa.gov/
işlemlerinin yerine getirilmesi ya da dışı hareketlilik birimi” (İng. extravehicular isteyen bir işti. Neyse ki ilk sınamada ve spacestation/2019/10/18/nasa-astronauts-
bilimsel deneyler yapılması amacıyla mobility unit – EMU) adı verilen bu sonraki denemelerde herhangi bir terslik wrap-up-historic-all-woman-spacewalk/
sıklıkla gerçekleştirilmektedir. Bu istasyon giysi; aynı zamanda onları aşırı sıcak olmadı. • Friday’s All-Woman Spacewalk: The Basics
yürüyüşleri, görevin gerektirdiği işlere ve soğuktan, zararlı uzay tozundan ve https://www.nasa.gov/feature/fridays-all-
bağlı olarak genellikle 5 ilâ 8 saat arasında ışınımdan (radyasyondan) da korur. 2024 1969-72 yılları arasında yapılan Ay woman-spacewalk-the-basics
sürmektedir. Astronotlar uzay yürüyüşüne yılında Ay’a inişin planlandığı Artemis yürüyüşleri dışında, uzayda yürüyüş • 35 Years Ago: First Untethered Spacewalk
çıkmadan birkaç saat önce uzay giysilerini projesi için ise “araç dışı keşif hareketliliği yapmış olan uzay yürüyüşçülerinin uzun https://www.kennedyspacecenter.com/blog/
giyer. Basınçlandırılmış yani oksijenle birimi” (İng. exploration extravehicular listesi bulunmaktadır. Bu listeye 18 Ekim first-untethered-spacewalk