Page 36 - LabMedya - 52

36 ÇEVRESEL KİMYA www .labmedy a.c om

DENİZ TEMİZLİĞİNDE ÖNEMLİ ATILIM:

TÜRKİYE, VERİMİ ARTTIRILMIŞ DOĞAL EMİCİ MADDE ÜRETTİ!

SENTETİK BOYALAR, TÜKETTİĞİMİZ ÜRÜNLERİN VAZGEÇİLMEZ PARÇALARINDAN
BİRİSİDİR. KÂĞIT, TEKSTİL ÜRÜNLERİ, PLASTİKLER, KOZMETİK ÜRÜNLERİ VE BESİN
SEKTÖRÜNDE SENTETİK BOYALAR YAYGIN OLARAK KULLANILMAKTADIR. ANCAK BU
BOYALAR, DENİZ KİRLİLİĞİNİN ÖNEMLİ PARÇALARINDAN BİRİSİDİR.

Karmaşık moleküler yapılara sahip değildir. Bugüne kadar çökeltme, ışıkla Berker’in araştırma grubu ile birlikte adsorban malzemeleri kullanıyoruz.”
olabilen sentetik boyaların bir kısmı bozma, iyon değişimi, oksidizasyona yarı-kriyojelleşme adını verdikleri Adsorbanların hâlihazırda birçok farklı
doğa için toksik özelliğe sahiptir; bazı sebep olan kimyasallar, zarsı dokular bir teknik sayesinde verimi artırılmış yöntemle üretiliyor olsa da, güncel
diğerleri Güneş ışınlarını bloke ederek ve elektrokimyasal yöntemler ile suların adsorbanlar üretmeyi başardı. Dr. çalışmalar bu üretim tekniklerinin
su ekolojisini bozar. Yapısına bağlı olarak sentetik boyalardan arıtımı denenmişse Kaygusuz bu yöntemi şöyle anlatıyor; verimliliğini arttırmayı hedefliyor.
bazı boyaların metabolik yıkımı sonucu de, bunların hemen hiçbiri ekonomik ve İşte Dr. Kaygusuz ve arkadaşlarının
ortaya çıkan yeni kimyasallar, insan etkili bir yöntem sunamamıştır. “Doğal polimerleri yine doğal bir çalışması, bu noktada yarı-kriyojelleşme
sağlığını da tehdit edebilmektedir. malzeme olan kille katkılandırdıktan isimli bir tekniğin geliştirilmesini
Belki bir tanesi hariç: “Adsorbsiyon” sonra ‘grafen oksit’ denen fonksiyonel mümkün kıldı. Bu yöntemde, çeşitli
İşte bu nedenlerle boyaların filtrelenmesi olarak da bilinen “bağlanma” yöntemi. bir malzeme ile de güçlendirdik. Bunu doğal polimerler öncelikle kil ile
ve sulara karışması önemlidir. Ne İşte yapılan yeni çalışmada; Altınbaş yaparak boyaların moleküler düzeyde katkılandırılıyor. Sonrasında “grafen
yazık ki sentetik boyalar ışığa, suya ve Üniversitesi Mühendislik ve Doğa Bilimleri adsorbana tutunması verimini artırmış oksit” isimli fonksiyonel bir malzeme
birçok kimyasal maddeye karşı dirençli Fakültesi Dekan Yrd. Dr. Öğr. Üyesi olduk. Böylece doğayı temizlerken yine ile güçlendiriliyor. Tüm bu işlemler, söz
yapıdadır; dolayısıyla bu kolay bir iş Hakan Kaygusuz, İTÜ’den Prof. Dr. Bedia doğadan yararlanmış oluyoruz.” konusu sentetik boyaların moleküler
düzeyde adsorbana tutunma verimliliğini
PLASTIK ATIKLAR PROBLEM; arttırıyor. Ve böylece doğa temizlenirken
ANCAK DAHA SINSI SORUNLAR yine doğadan yararlanılıyor.
VAR!
DOĞAYI DOĞA DOSTU
Denizleri ve tatlı su kaynaklarını kirleten YÖNTEMLERLE TEMIZLEMEK
pek çok etken var. Su kirliliği dendiğinde
hepimizin aklına deniz yüzeyini kaplamış Araştırmanın önemli açılarından
plastik atıklar gelse de, bunlar aslında birisi, kullanılan metotlarda doğaya
arındırılması nispeten kolay atıklar sentetik madde katılımını gerektirecek
sınıfına giriyor. Çünkü bunlar makro herhangi bir kısım bulunmuyor oluşu.
boyutta ve teknolojik eksikleri aşmayı Dr. Kaygusuz’un sözleriyle; “Bu tür
başarırsak, atıkları arıtmamız çok daha çalışmaların Türkiye’de daha çok
kolay olacak. yapılması gerektiğine inanıyorum. Çünkü
artık kimyasal araştırmalarda dünyada
Ancak bir de daha sinsi bir problem doğa dostu ürünlere ve süreçlere geçiş
var: Suyun kimyasal yapısını bozan, başladı. Buna da bilimsel ve teknolojik
tüketildiğinde doğaya ve insana çok ciddi tanımlarda ‘Yeşil Kimya’ adı veriliyor.
zararlar veren, havzasına zarar vererek Bizim yöntemimizin avantajı; maliyetinin
tarımı imkânsız hale getiren kirleticiler... düşük olmasının yanında, yüksek
Bunların arasında toksik iyonlar, biyolojik verimliği ve yüksek yüzey alanını kolay
kirleticiler ve çeşitli organik bileşikler bir üretim biçimiyle birleştirmesi.”
bulunuyor. İşte sentetik boyalar da bu
kirleticilerin önemli bir sınıfı. Ekibin araştırmasının ön verileri 2015
senesinde Reactive and Functional
TÜRKIYE’DE GELIŞTIRILEN DOĞAL Polymer dergisinde yayınlandı.
MADDE Sonrasında yaptıkları geliştirmeler ise
2018 yılında Water, Air, & Soil Pollution
Dr. Kaygusuz, konuyla ilgili şunları dergisinde yayınlandı.
söylüyor;
“Buradaki kritik nokta, ürettiğiniz Kaynaklar:
emici maddenin kendisinin de • G. Uyar, et al. (2016). Methylene blue removal
doğaya zararlı olmaması gereği. Yani by alginate–clay quasi-cryogel beads. Reactive
and Functional Polymers, sf:1-7.
doğayı temizleyeyim derken, sentetik • G. Balkız, et al. (2019). Graphene Oxide/
malzemeler kullanarak doğayı tekrar Alginate Quasi-Cryogels for Removal of
kirletmemeniz gerekiyor. Biz de bu Methylene Blue. Water, Air, & Soil Pollution.
amaçla Altınbaş Üniversitesi olarak, • ÇMB, Evrim Ağacı, “Deniz Temizliğinde Önemli
İTÜ’deki araştırmacılarla birlikte kendi Atılım”, https://evrimagaci.org/kategori/cevresel-
geliştirdiğimiz doğal polimer tabanlı kimya-304