Page 60 - LabMedya - 40

60 www.labmedya.com

yakın zamanda yaşadığımız Aralık 2014 IARC ( Interntion Agency for Research on
yılında zehirli ayakkabılar ortaya çıkmış ve Cancer – Uluslararası Kanser Araştırma
aralarında ünlü isimlerinde olduğu birçok Ajansı) araştırmalarının sonucuna göre
kişinin ayakları ayakkabılardan dolayı bazı ftalatlar hayvanlarda kansere yol
Sinan ÇETİNKAYA zehirlenmişti. açarken, en çok bilinen ve gözlemlenen
Pronitron Analitik Cihazlar Ltd. Şti. DEHP ftalatı, insanlarda kansere yol
Satış ve Pazarlama Sorumlusu
Aralık 1999 yılında Avrupa Komisyonu açtığını tespit etmişitir. Hatay Mustafa
ve Ağustos 2008 yılında The Consumer Kemal Üniversitesi Kimya Bölümünden
Product Safety Improvement Act (CPSIA), Prof. Dr. Şana Sungur ve arkadaşlarından
insan sağlığına kronik ftalat maruziyeti bahsetmezsek olmaz tabi. Sayın Sungur
etkisi nedeni ile ftalatlarda kısıtlama ve arkadaşları TUBİTAK desteği ile
FTALATIN getirdi. “Plastik Ambalajlardan Sıvı Gıdalara
Geçen Ftalatların Belirlenmesi, Obezite
ve Derecesi ile İlişkisinin İncelenmesi”
Ftalatlar en başta kanser olmak üzere,
SAĞLIĞA ETKISI astım, endokrin (hormonal )bozukluklar ve projesiyle incelemeye almışlar. Bunun
üzerine plastik maddelerde kullanılan
obazite gibi bir çok insan sağlığına zararlı
ftalatın obaziteyi tetiklediğini tespit edip.
etkisi yapılan araştırmalar sonucu tespit
edilmiştir. İncelemeleri sonucunda plastik şişelere
konulan zeytinyağında bulunan ftalat
Ftlatlar ile ilgili yapılan araştırmalar ve oranının belirlenen sınırların çok üzerinde
tespitler; olduğunu gözlemlendiğini, Ftalatın yüksek
Avrupa Birliği komisyonu özellikle çıktığı bir diğer durum ise son kullanma
çocukların temas ettikleri ürünlerde ftalat tarihi yaklaşan ürünlerin olduğuna dikkat
Bir dönem ftalatların ayakkabı ve • DIBP ( Diisobutyl phthalate )
oyuncaklardaki etkisini yüksek teknolijiye • DİPP ( Diisopentylphthalate ) esterleri için maksimum %0.1 sınırı ile çekerek bu ürünlerin plastikle çok uzun
sahip Gaz Kromatografisi - Kütle • DMEP ( Bis(2-metoksietil) ftalat ) tanımlanmıştır. İlgili ftalat esterleri; DEHP süre temas halinde olması ftalat oranını
Spektrometresi gibi cihazlarda ( GCMS • DnPP ( Di-n-pentyl phthalate ) (Dietilhexil ftalat), DBP (Dibutyl ftalat), arttırdığını ve plastik kapta ne kadar uzun
) inceleme fırsatı bulmuş ve birçok • DBP ( Dibutil ftalat ) BBP (Benzil butyl ftalat), DINP (Di-izononil durursa ftalat geçme oranı da o kadar
firmanın ayakkabı ve oyuncaklardaki • DHCP ( Dicyclohexyl ftalat ) ftalat), DIDP(Di-izodesil ftalat) ve DnOP yükseldiğini tespit etmiştir.
ftalat içeriğinin analizini gerçekleştirerek • DIOP ( Diisooctyl phthalate ) (di-n-oktil ftalat).
ürünlerin ftalat açısından güvenirliği • DINP ( Diisononyl phthalate )
hakkında bilgi sahibi olmuştum. O • DNP ( Di-nonil ftalat )
dönem yaptığım iş ile ilgili ftalatın ne • DUP ( Diundecyl phthalate )
olduğunu, hangi ürünlerde ne amaçla • DBP ( Di-n-butyl phthalate )
kullanıldığı, insana ve çevreye nasıl bir • DHP ( Di-n-Hexyl Phthalate )
etkide bulunduğunu öğrenmek için birçok • DIHxP (Diisohexyl phthalate )
yayınlanmış makale ve araştırmaları • DIHpP ( Diisoheptyl phthalate)
inceledim. • DEHP ( Di(2-ethylhexyl) phtalate )
• DNOP ( Di(n-octyl) phthalate )
• Ftalat nedir? • DIDP ( Diisodecyl phthalate )
• Nerelerde ne amaçla kullanılır? • DAP ( Diallyl phthalate )
• İnsan ve çevreye nasıl bir etkide • DPP ( Di-n-propyl phthalate )
bulunur? • BCP ( Butyl cyclohexyl phthalate )
• Ftalatlar üzerine yapılan araştırmaların • DCP ( Dicyclohexyl phthalate ) Ftalatın şampuanlar üzerinden etkisini
sonucu ne çıktı? • BBP ( Buthyl benzyl phthalate ) Yönetmelik gereğince bu ftalatlar incelediğimizde Biomen Trikoloji
• Nasıl korunmalıyız? • DNHP ( Di-n-hexyl phthalate ) maksimum %0.1 sınırı ile tanımlanmıştır. Laboratuvarları Uzmanı Prof. Dr. Murat
• BDP ( Butyl decyl phthalate ) Daha yüksek konsantrasyonlarda sayılan Türkoğlu özellikle şampuan şişelerinde
• ODP ( n-Octyl n-decyl phthalate) ftalat içerikli ürünler piyasaya arz bulunan ftalatın, kozmetik ürünlerde
• DIUP ( Diisoundecyl phthalate ) edilemez. ambalajdan ürüne, üründen de tüketiciye
• DITP ( Diisotridecyl phthalate ) geçtiğini tespit etmiştir. Ftalatlar bu
• DTDP ( Ditridecyl phthalate ) 2002 yılında yayınlanan Avrupa Birliğinin tarz kozmatik plastik kutuların içinde
hormonal (endokrin) bozucular ile ilgili kolaylıkla çözüleceğinden kullanılan
raporunda çevre ve insan sağlığına zararlı üründen önce sürülen deriye sonra da
Ftalanların, farmastotik ilaçların
plastik kaplanmasından, bağlayıcı, kimyasal maddeler içinde ftalatlarda yer emilerek kana karışacağını belirtmiştir.
yağlayıcı, jelleştirici, emülsifiye edici, almıştır. Aynı zamanda bazı ftalatların
Bu sorulara cevap vermek adına siz film oluşturucu, parlaklık verici, bioakümülatif özellikte oldukları için Limiti aşan Ftalat içerikli ürünlerden
okurlarımıza ftalatların insan ve çevre süspanse edici ve tutucu özelliğinden sudaki canlıların yapılarında biriktikleri korunmak için insan ve çevre sağılını
sağlığındaki etkilerini gördükten sonra yararlanılarak endüstride plastik kaplarda, ve araştırmalara göre BBP’ nin akuatik etkileyebilcek ftalat ve diğer zararlı
şahsen o dönem ki ftalat çalışmalarımdaki ayakkabılarda, oyuncaklarda, çantalarda, organizmalar için toksik etkisi ve uzun kimyasalların oran hesaplandığı için
iş tecrübelerimden ve konu ile ilgili diğer yer döşemelerinde, kaplamada, kan dönem içinde çevreye zararlı olduğu ürünlerin örnek olarak ayakkabı, çanta,
araştırmaları paylaşmak istedim. torbasında, eldivenlerde, yapıştırıcılarda, tespit edilmiştir. BBP nin balıkta hormonal oyuncak, ambalaj malzemeleri gibi
gıda ambalajlarında, ev eşyalarında ve (endokrin) bozucu etkisi olduğunu satın almayı düşündüğünüz ürünlerin
Ftalik asit ester olarakta bilinen ftalatlar vücut bakım ürünleri gibi bir çok alanda göstermiştir. 11-15 yaş arası 40 pubertal standartlara uygun kaliteli ve sertifikalı
malzemenin esnekliğini daha çok kullanılır. PVC’ lerin (Polivinilklorür) yapısı jinekomasti (erkeklerde benign seyirli olmasına dikkat etmelisiniz. Sağlıklı ve
arttırmak için ve yumuşak hale gele serttir. PVC ‘ ye esneklik kazandırmak meme büyümesi) hastasıyla yapılan bir kaliteli yaşam dileği ile…
getirmek için vinellere eklenir. Asidin ve plastiğe dönüştürmek için ftalat araştırmada; DEHP gibi bazı ftalatların
münühidrik alkoller ile yaptığı diesterlerle kullanılmaktadır. Bazı ürünlerde yüksek jinekomasti hastalarında, sağlıklı bireylere KAYNAKLAR
REACH, (Registration, Evaulation, Authorisation and
oluşan ftalatların suda çözünürlüğü sıcaklığa karşı dayanıklılığını arttırmak göre daha fazla olduğu tespit edilmiştir. Restriction of Chemicals), Candidate List.
düşük, yağda çözünürlükleri yüksektir. içinde ftalat kullanılır. Diğer bir araştırmaya göre DEHP in Bradbury, J.; (1996) “UK panicsoverphthalatesin
Kansarojendir. Ftalatlar kararlı yapıda özelikle çocuklarda astıma yol açtığı babymilkformulae”.
olup insan sağlığına en fazla zararı olan İnsanlara ve canlılara bulaşması; solunum, gözlenmiştir. Staples, C.A., ed. Phthalate Esters – The Handbook of
kimyasallar arasındadır. ağız yolu (tükürük) ya da cilt teması ile Environmental Chemistry. New York: Springer, 2003.
The US Consumer Product Safety Commission
olabilir. Diğer zararlı maddelerde olduğu NHANES (National Health and Nutrition (CPSC)
Ftalat esterlerinden en çok yaygın gibi bu zararlı maddelerde ne kadar uzun Examination Survey)’ in yaptığı U.S. Congress Enacted The Consumer Product Safety
olanlar; süre temas eder ise o kadar etkili olur. araştırmada ise çeşitli deney gruplarından Improvement Act - (CPSIA 2008)
• DMP ( Dimethyl phthalate ) Ayakkabılar deri ile temas ettiği için ve rasgele seçilen kişilerin ürelerinde ftalata EN 14372, Chıld Use And Care Articles – Cutlery And
• DEP ( Dimethyl phthalate ) terlemeyle zararlı kimyasalların ayaklara rastlanmıştır. Araştırmada 6-11 yaş grubu Feedind Utensils – Safety Requirements And Tests.
• DPhP ( Di (2-propylheptyl) phthalate ) geçmesine neden olmaktadır. Örneğin çocukların yetişkenlere göre daha fazla
üre tespit edilmiştir.