Page 14 - LabMedya - 35

14 www.labmedya.com
EVREN’DEKİ EN

ŞAŞIRTICI GERÇEK NEDİR?

Hayatın Fiziksel

Anlamına Dair

3 Bilimsel Cevap

Yazar: Kozan Demircan
Bu yazıya Evren’deki en büyük www.khosann.com
mucize nedir başlığıyla giriş paylaşabileceğiniz en şaşırtıcı gerçek Nitekim Evren’de hayat olmasaydı bugün Tek sebebi var
yapmayı düşündüm; ama nedir?” biz burada olmazdık ve “Evren’de neden Evren büyük–küçük tüm ölçeklerde, her
sonra dedim ki bu bir popüler Tyson, insanları oluşturan atomların en hayat var?”sorusunu da soramazdık. Bu yerde ve her zaman aynı fizik yasalarına
bilim yazısı ve mucizelere az 5 milyar yıl önce süpernova halinde kısır döngü ve sıradan bir açıklama olabilir. uyuyor. Evren’de çiğnemeyeceğiniz tek
değil, bilimsel gerçeklere patlayarak içindekileri uzaya döken eski Oysa sırf sıradan olduğu için son derece yasa varsa o da fizik yasalarıdır. Başka
odaklanmalıyız. Peki, fizik ve yıldızların çekirdeğinde oluştuğunu söyledi. şaşırtıcı bir gerçek. evrenlerin yasaları farklı olabilir; fakat bu
astronomi açısından Evren’deki “Bu da bizi Evren’e bağlıyor” diyen evrende fizik yasaları her yerde ve her
en şaşırtıcı gerçek nedir? Bilim Tyson; aslında akıl hocası Carl Sagan’ın, Yetmez ama evet! zaman aynı.
insanlarının hayatın anlamı için Kozmos belgeselinin ilk sunucusu olan Yazının başındaki alıntının vurguladığı Einstein’ın “Uzak galaksileri eski haliyle
verdiği 3 bilimsel cevabı birlikte Sagan’ın 1980’lerde geliştirdiği argümanı üzere; bu Evren’de mucize arıyorsanız görüyoruz” şeklinde özetleyebileceğimiz
önce hayatın sıradanlığına, en azından
tekrarlıyordu ama bir farkla:
görelim. Tyson, “İnsanlar Evren’le arasındaki görünüşteki rastlantısallığa bakmanız lazım. görelilik teorisini hesaba katsak da fizik
yasaları Evren’de aynı. Şimdi diyeceksiniz
Önce kısa bir alıntı bu bağı görünce kozmosun büyüklüğü Bence Evren’deki en şaşırtıcı gerçeğin ki fizik yasaları farklı olsaydı Evren’in
karşısında kendini küçük hissediyor” dedi.
bugüne dek gözümüzden kaçmış olmasının
Modern psikolojinin babalarından James “Ancak ben büyük hissediyorum, çünkü sebebi de bu: O kadar bariz bir gerçek içinde başka evrenler çıkardı.
Hillman demiş ki “Yaşlı insanların en benim atomların o yıldızların fırınlarında ki gözümüzün önünde olduğu halde fark
hayranlık uyandırıcı yanı korkusuz dövüldü.” etmemişiz. Peki nedir? Bunu görmek için Unutmayın!
olmalarıdır. Dünyaya kafadan dalarlar ve bu Gerçekten de Evren hakkında çok şaşırtıcı benmerkezci değil de alçakgönüllü olmamız Bundan daha büyük bir tehlike var:
da çok şaşırtıcıdır. Belki gençler kadar iyi bir gerçek ama bence en şaşırtıcı gerçek gerekiyor. Ya Evren’deki fizik yasaları an be an
görmezler veya duymazlar, ama caddede değil. İkinci soruya ve cevabına geçelim. değişseydi? Ya fizik yasaları sabit
hayatı olduğu gibi kabullenen rahat bir 2. Neden evren var ve neden hayat var? Putları yıkmak olmasaydı veya bazı fizikçilerin dediği
yürüyüşleri vardır. Gariptir ama bu açıdan Denizler ve ormanlarla kaplı dünyamıza Önce Dünya gezegenini Evren’in merkezi gibi sadece milyar yıllık büyük zaman
cesaret abidesidirler.” bakarak Evren’in hayata elverişli olduğunu sandık. Sonra Güneş’i ve ardından ölçeklerinde yavaş yavaş değişmek yerine
Fizik biliminin en temel sorularından biri düşünüyorsanız yanılıyorsunuz. Samanyolu Galaksimizi Evren’in merkezine anlık olarak değişseydi? O zaman Ay
olan hayatın kökeni ve hemen devamında Dünya’da harika kumsallar ve aşk yerleştirdik. Oysa Samanyolu’nun da veya Dünya hiç oluşmazdı veya anında
gelen hayatın anlamı sorusuna psikolojik dediğimiz o güzel şey var. Oysa Everest’e milyarlarca galaksiden sadece biri olduğu yok olabilirdi. Aslında çok daha kötüsü
giriş yapmam şaşırtıcı gelmesin. Sonuçta tırmanır ya da yerden uçakla sadece 10 ortaya çıktı. Hatta kainatta çok sayıda olurdu: Evren’in her yerinde aynı fizik
filozof Jean-Paul Sartre’ın dediği gibi, km uzaklaşarak yükseklere çıkarsanız Evren olabilir ve içinde bulunduğumuz yasaları geçerli olmasaydı biz insanlar (bir
hayatın bir anlamı varsa o da insanların uzayın hiç de hayata elverişli olmadığını Evren de bunlardan sadece biri olabilir. şekilde hayatta kalmayı başarsak dahi)
hayata istedikleri gibi anlam verebilmesidir. görürsünüz. Yetmedi! O çok övündüğümüz “hayat” Evren’i, kendimizi ve başkalarını asla
Kısacası hayata anlam katan varlığın insan Uzayda yerçekimi yok; kaslarınız- da başka gezegenlerde farklı şekillerde anlayamazdık. Kimse de bizi anlayamazdı.
olduğunu söyleyebiliriz. Demek ki bu kemikleriniz eriyor, karaciğeriniz hasar ortaya çıkmış olabilir. Hatta insan türü Her şey kaos ve çılgınlık olurdu. İster
psikolojik bir sorun. görüyor. Yerçekimsiz ortamda aşk da tek akıllı canlı olmayabilir. Belki de bizden adına bilinç deyin ister ruh; kainatta bizim
için hiç bitmeyen bir korku, delilik ve azap
Bu açıdan bakarsak yapamıyorsunuz, sarılmak zor oluyor. çok ileri olan dünya dışı uygarlıklar var. hüküm sürerdi. İşte bu yüzden Evren’deki
Ay’da atmosfer yok, Mars soğuk ve o çok
Bu galakside olmasa bile Evren’de yüz
İçinde yaşadığımız Evren’i keşfederken sevdiğimiz aktif kara delikler ile nötron milyarlarca galaksi bulunuyor. en şaşırtıcı gerçek fizik yasalarının her
öğrendiğimiz bilimsel gerçeklere insani bir yıldızları öldürücü radyasyon yayıyor. Bütün bunlara rağmen çok şaşırtıcı bir yerde aynı olmasıdır. İster Tanrı’ya inanın,
anlam vermemiz gerektiğini görüyoruz. gerçek var. O da Evren’i anlayabiliyor ister Einstein’a, ister Evren simülasyon
Bu nükleer fizik araştırmaları yapan bir 200 Milyar galaksi olmamız. İster Hubble uzay teleskopuyla deyin ister zar kozmolojisini kabul
bilim insanı ile atom bombası geliştiren Son sayımlara göre gözlemlenebilir yıldızlara bakalım, ister atomların içine edin: Bütün aykırı ve sıradan fikirlerinizi
mühendis memur arasındaki farktır. Buna evrende 120 ila 200 milyar galaksi var. veya ruhumuzun derinliklerine; fiziği de Evren’deki fizik yasalarının evrenselliğine
bilimin ahlakı olmaz, ama bilim insanı Bunların her biri milyarlarca yıldız içeriyor. metafiziği de anlıyoruz. Sanat, edebiyat, ve pratikte değişmezliğine borçlusunuz.
ahlaklı olmalıdır da diyebiliriz. Ancak, Samanyolu’nda en az 100 milyar yıldız felsefe, bilim yapıyoruz. Hayata ahlaki
Evren’in en şaşırtıcı bilimsel gerçeğini var ve sayısız gezegen. Yine de hayat anlamlar, yani değerler yükleyebiliyoruz Gerçekler tamam, peki hakikat?
bu basit cevapla geçiştiremeyiz. “Evren dediğimiz şey içlerinden sadece birinde, (para da metafizik bir değer). Sözlerimi sonlandırmadan bana daha
hakkındaki en şaşırtıcı gerçek nedir?” Dünya’da yeşerdi. Başka gezegenlerde şaşırtıcı gelen bir hakikate değinmek
sorusunu yanıtlamak için önce başka varsa bile farklı hayatlar söz konusu. Oysa Bunları nasıl yapıyoruz? istiyorum (burada hakikat terimini
soruları ele almak gerekiyor: Evren’i belirleyen fizik yasalarını birazcık Nasıl oluyor da son çalışmalar insan filozof Heidegger’in kullandığı anlamda
“Evren nasıl oluştu, neden böyle bir değiştirsek, örneğin yıldızların ana yakıtı bilincinin, hatta Evren’in muhtemelen kullanıyorum). O da şu: Bütün bu
Evren var, nasıl oldu da hayat ortaya olan hidrojen atomu çekirdeklerindeki bir simülasyon olduğunu gösterirken söylediklerimi bize bilim ve fizik
çıktı ve böylece biz insanlar nasıl oldu protonların kütlesini biraz artırsak bütün biz Evren’i, çevremizi, kendimizi ve söyleyemezdi.
da bu zor soruları sorma fırsatı bulduk?” yıldızlar kendi üzerine çöküp kara deliklere çevremizdeki insanları yarım yamalak Fizik sadece fizik yasalarının evrensel
Endişelenmeyin. Bütün bu soruları dönüşürdü. O zaman da Evren tümüyle da olsa, eksik ve bölük pörçük de olsa olduğunu gösteriyor (gerçi başka
tek başıma ve tek yazıda yanıtlayacak karanlık, soğuk ve ölü bir yer olurdu. anlayabiliyoruz? evrenlerin olası varlığını bile şaşırtıcı
değilim. Kimse bu kadar büyük bir iddiada 3. Evren neden böyle? Nasıl oluyor da büyük bir olasılıkla bir şekilde kendi fizik yasalarımızdan
bulunamaz. Bu soruya verilecek iki ana yanıt var. Evren’in dili değil de insan icadı olan türetebiliyoruz!); ama bu keşfin, bu
Bu yazıda söz konusu sorulara genel olarak Birini dinler veriyor: Evren’i Tanrı yarattı matematiği kullanarak fizik formülleri gerçeğin ne anlama geldiğini ancak felsefe
değindikten sonra Evren’deki en şaşırtıcı diyor. Bilimsel açıdan ise bu tesadüf eseri tasarlayıp Evren’i fiziksel olarak yaparak görüyoruz.
gerçeğe odaklanacağım. Şimdi tüm diyoruz. Bazı kozmoloji teorilerine göre açıklayabiliyoruz? Bu sebeple bilimsel bağnazlık tuzağına
zamanların en büyük sırrını keşfetmeye kainatta sonsuz sayıda veya en az 10500 düşmeyin. Fizik gerçekleri gösterebilir,
hazır mısınız? Haydi başlayalım! Evren var. Bizim evremizdeki atomların ama gerçekler hakikatin sadece bir
parçasıdır ve işin en ilginci, bunu fark
1. YILDIZ TOZU sayısı ise sadece 1080! etmek için üstün bir varlığa inanmamıza
Dolayısıyla kainatta çok sayıda Evren
2008 yılında Time dergisi bu var diyebiliriz. İçlerinden birinde, belki de gerek yok. Bir agnostik veya ateist de akıl
soruyu Neil de Grasse sadece birinde hayat rastlantısal olarak ve felsefe yoluyla bu hakikate varabilir.
Tyson’a sordu: “Evren’e ortaya çıkmış olabilir. Bu da çok şaşırtıcı
dair bizimle bir gerçek ve antropik ilkeye dayalı bir
açıklama olurdu.