Page 22 - LabMedya - 32

22 HABER SAYI 32

İNSAN

DÜŞÜNCESİ

OKUNABİLİR

Vittorio Gallese, ‘‘Ayna nöronlar toplumsal
yeteneklerimizi açıklayan mozayiğin çok
önemli bir parçası olabilir’’ diyor. California
Üniversitesi'nden Vilayanur Ramachandran,
işi daha da ileri götürerek, ayna nöronların
insanın evrimine de ışık tuttuğuna inanıyor.
Dil ve kültür konusu başta olmak üzere
insan olmanın temelinde bu nöronların
yattığını ileri sürüyor.
İnsanlar birbirlerinin
düşüncelerini okuyabilir mi? Akıl okuma teorisi
Bir başka deyişle birbirlerine İnsan beyni, tam boyutlarına 150 bin yıl
önce erişmekle birlikte, alet kullanma, sanat
beyinleri aracılığıyla e-mail ve matematik gibi konularda becerilerini 40
atabilirler mi?.. Bilim adamları, bin yıl önce elde etti. Ramachandran'a göre,
şimdi bu konuyu araştırıyor. Bazı bunların ortaya çıkmasındaki en büyük
bilim adamlarına göre gelecekte etmen, ayna sistemleri. Bu sistemler her
şeyi açıklamakta yetersiz kalmakla birlikte,
bu mümkün olabilir. İtalyan açıklamakta zorlandığımız pek çok konunun
sinirbilimcilerinden oluşan bir temelini oluşturuyor. 1998 yılında Gallese,
ekip, bu doğrultuda çok önemli Arizona'da ‘‘Bilinç Bilimi’’ adlı bir konferans
bir adım attı. İtalyan bilim verdi. Arizona Üniversitesi'nden felsefeci
adamları, başkalarının aklından Alvin Goldman, bu konuşmayı ilgiyle izledi
ve Gallese ile akıldan geçenleri okuyan
geçenleri bilebilen bir nöron türü hücreler konusunda bilgi alışverişinde
keşfettiklerini açıkladılar. bulundu.

Parma Üniversitesi'nden Vittorio Gallase, Düşüncelerimiz okunabilir mi?
Giacomo Rizzolatti ve meslektaşları, New Scientist’de yayınlanan bir makalede
düşünceleri okuma bağlamında yürüttükleri yer alan, bilinci yerinde olan ancak
çalışmalarda yepyeni bir nöron sınıfı tespit konuşamayan bir hastanın beynine
ettiler. Bu nöronların harekete geçmesi yerleştirilen elektrotlar aracılığıyla
için kişinin spesifik bir işi gerçekleştirmesi titreşimlerin kaydedildiği ve bu titreşimlerin
gerekiyor. Nöronlar, başka bir yönleri ile konuşmaya döndürüleceğine yer verildi.
daha ilgi çekiyor. Nöronlar, kişi bir başkası Düşüncelerin bir başkası tarafından
da aynı işi yaptığında faaliyete geçiyor. okunabileceği anlamına gelen bu yazı
Bilim adamları, bu son özelliklerinden Popüler Bilim’de ele alındı. Dergide,
dolayı yeni keşfedilen nöronlara ‘‘ayna düşüncelerin okunmasının günümüz
nöronlar’’ adını verdi. Çünkü ayna nöronlar, teknolojisiyle mümkün olup olmadığı
diğer insanların davranışlarını olduğu gibi sorusuna cevap arandı. Günümüzde beyni
yansıtıyor veya tekrar edebiliyor. incelemede çeşitli teknikler kullanılmaktadır.
Bunlardan ilki beynin ürettiği elektiriksel
Nereden biliyorlar faaliyete dayanan elekroensefalografi
Çocuk, annesi eline bir oyuncak alıp yanına (EEG)’dir. Düşüncelerin, duyum, algı ve
oturunca annesinin onunla oynayacağını bellemenin EEG’deki bileşenlere yansıdığı
bildiği için gülümsüyor. Erkek, şiddetli doğrudur. New Scientist’taki düşünce
bir tartışmadan sonra karısının otomobil okuma EEG’ye dayanmaktadır. Düşünceyi
anahtarlarını alıp çıktığını görünce eşinin okumak “elmayı düşün” komutu altında
kendisini terk ettiğini anlıyor ve irkiliyor. beyinden kaydedilen elektriksel faaliyete
Hastabakıcı, serum takmak için yaşlı bakılarak yapılıyorsa, yanıt sanki ’evet’
hastasının damarını ararken rahat değil. olabilecek gibi görünmekte. Ancak burada
Çünkü iğnenin hastasının canını acıttığını pek çok sorun vardır.
biliyor... Daha pek çok örnek gösterilebilir. Şimdilik çok uzak...
Bütün bu insanlar karşılarındakinin Örneğin bir EEG kaydı, verilen komutun
ne düşündüğünü nereden biliyorlar? dışında pek çok şeyi daha teşhis ediyor
Onların duygu ve düşüncelerini nasıl olabilir. Bu sırada ’elma’ düşüncesini değil
okuyorlar? Çocuk niçin annesinin evi terk de elmaya ilişkin olumsuz bir duyguyu ya
edeceğini, erkek ise karısının onunla oyun da bir elmanını yenilmiş olduğu bahçeyle
oynayacağını düşünmez?.. DNA'ların ilişkili anıyı temsil eden EEG faaliyetini
biyolojinin yapı taşlarını oluşturması gibi, kaydediyor olabiliriz. Özetle; sözü edilen
beyin hücrelerinde bulunan ve nöron “düşünce okuma” halen mümkün değildir.
denilen ‘‘ayna’’ hücreler de psikolojinin J.D.Haynes, “şu anda kısıtlı bir kelime
yapı taşlarını oluşturuyor. Bugün pek haznesinin kodunu çözmeye doğru
çok sinirbilimci, aralarında insanların da gidiyoruz... Bir beyin okuma makinesinden
olduğu gelişmiş primatlarda bu nöronların çok uzağız” demektedir.
başkalarının niyetlerini anlama konusunda
çok belirleyici bir rol oynadığını düşünüyor. Kaynak: Cumhuriyet bilim ve teknik