Page 24 - LabMedya - 32

24 YORUM SAYI 32

SAHTE ÖLÜM

Bu yazımızda son günlerde çok sayıda
ölüme neden olan ‘Sahte İçki’ konusuna Yük. Kimyager
Hasan ÖZ
dikkat çekmek istiyoruz. Genelde yılbaşı,
sevgililer günü gibi özel günlerde sıkça
rastlanan ‘Sahte İçki’ vakaları çok sayıda
can almaktadır. Aslında en güzeli bu
zararlı alışkanlığı terk etmek ama bu Sahte İçkiye Karşı Ne Gibi
kişisel bir tercihtir. Sahte içki konusunda
en büyük sahtekarlık alkol konusunda Önlemler Alınabilir?
yapılmaktadır. Çünkü içki üretiminden Alkollü içeceğin satış fiyatı ‘çok uygunsa’,
yüksek maliyet kalemlerinden biri mutlaka bir daha düşünün! Toplu
alkoldür. Ölümlere neden olabilen bu şekilde içki servis eden işletmeler, yetkili
sahtekarlık etil alkol yerine metil alkol dağıtıcılar dışındaki firmalardan alım
kullanılmasıyla yapılmaktadır. yapmamaya özen göstermek zorundadır.
alkol miktarı en fazla 150 gr/hektolitre, çıkar[5]. Gerçek içki nedeniyle ortaya Sahte içkinin ambalaj bilgilerine dikkat
brendi/ brandy /weinbrandda, en fazla çıkan şikayetler zamanla azalır. Sahte ederek anlaşılabilir:
200gr/hektolitre, üzüm cibresi distilat içki zehirlenmesinde şikayetler gittikçe
içkisinde en fazla 1000 gr/hektolitre’den artar, görme bozuklukları gibi şikayetler 1- İçkilerin orijinal ambalajında
fazla olmamalıdır[4]. Bu miktardan yüksek şiddetlenir. olup olmadığına dikkat edilmelidir.
oranlarda metil alkol içeren ürünler sağlık Yıpranmış ambalajlı ürünler
açısından riskli olarak değerlendirilir. Metil ve Etil Alkol Nasıl Ayırt kesinlikle alınmamalıdır.
Edilir? 2-İçki şişesinin üzerinde bakanlık
Sahte İçki Nasıl Zehirler? Metil alkol ile etil alkol arasında renk
Sahte içki aracılığıyla alınan metil alkol, ve koku açısından herhangi bir fark onaylı kayıt numarası olup olmadığı
kana karışır. Kan yoluyla karaciğere gelen bulunmamaktadır. Etanol ile su her kontrol edilir.
Metil alkol (metanol) odun talaşının metil alkol önce, alkol dehidrogenaz oranda karıştırılabilir, metanol de aynı 3- Ambalaj üzerinde TAPDK
damıtılmasıyla elde edilir. Doğal olarak ve formaldehid dehidrogenaz bandrolü aranmalıdır. Bandrol
hiçbir canlı fermantasyonla metil alkol enzimleri tarafından önce yavaş olarak özelliğe sahiptir. Etil alkol içildiğinde üzerindeki logolar yukarı-aşağı
keyif vermekte ve sarhoş etmektedir.
üretemez. Çok az miktardaki metanol dahi formaldehide, daha sonra aldehit yönde hareket ettirildiğinde ve farklı
canlı organizma için zehirdir. 25 gram dehidrogenaz enzimi ile formik aside Metil alkol ise öncelikle sinir sistemini
metanol içilirse; insanlarda körlüğe neden metabolize edilir. Bu dönüşüm etil alkole uyuşturmakta ve fazlası da öldürmektedir. açılardan bakılmak suretiyle kontrol
olur. Metil alkol endüstriyel kullanımı olan oranla 5-10 kere daha yavaş oluşur. Sahte rakının içeriğindeki metil alkolün edildiğinde, mavi-turkuvaz renk
bir üründür. Gıda maddelerinin üretiminde Yavaş yıkılım, metil alkolün organizmada belirlenmesi için basit bir test denenebilir: dönüşümüne dikkat edilmelidir.
girdi olarak kullanılması kesinlikle birikimine neden olur. Formik asit Rakı içerisine bir miktar yemek sodası 4- Tüketim öncesi içkinin göz
yasaktır ve kullanılamaz. Endüstride boya sitokrom c oksidaz aktivitesini inhibe ilave edilip değişiklikleri gözleyiniz. önünde açılması sağlanmalıdır.
inceltici, teksir makine sıvısı, antifriz, cam eder. Oluşan asidozun ana kaynağı formik Eğer rengi süt beyaz olması gerekirken Kapağı açık ürünler alınmamalıdır.
temizleyici gibi maddelerin yapımında asid olmakla birlikte laktik asid birikimi de bulanıyorsa o rakıdan şüphelenilmelidir, Ayrıca kapağın orijinal olmasına
kullanılır. Saf metanol 1 atm basınçta asidoza katkıda bulunur. Oluşan format bulanıklık meydana geliyorsa içerisinde dikkat edilmelidir. Bazen kapak
64,6oC’de kaynayan akışkan bir sıvı ve laktik asid anyon açığının artışına metil alkol bulunma ihtimali yüksektir.
olup, parlak olmayan mavimsi bir alevle neden olur. Ayrıca körlük oluşumu birincil Bu test kesin bir sonuç vermese de Japon yapıştırıcısı ile yapıştırılıp,
yanar[1]. olarak formik aside bağlıdır[5]. bir ön test niteliğindedir. Piyasada etil ilk açılışta ‘tık’ sesinin gelmesi
ve metil alkol ayrımının hızlı bir şekilde sağlanmaktadır.

yapılabildiği ticari test kitleri mevcut 5-Şişenin arka yüzünde Türkçe
olup, cüzi bir fiyatla elde edilebilmektedir. bilgilendirme etiketi olmasına dikkat
Örneğin chromptropic asit ile kolorimetrik edilmelidir.
olarak etil alkol metil alkol ayrımı
yapılabilmektedir. Test metil alkol 6-Alkollü içki alınırken mutlaka fiş
formaldehide dönüştürüldükten sonra veya fatura alınız.
chromptropic asit ile mor renk vermesi 7- Şüphelenilen durumlarda, 174
İçkilerde bulunan ve bulunması gereken Alo Gıda Hattı aranabilir [7, 8].
alkol çeşidi etil alkoldür (etanol). esasına dayanmaktadır. Bu test alkollü
Etanol, bitkisel alkoldür. Renksiz ve tüm içkiler için uygulanabilmektedir. Kaynaklar
yanıcı bir kimyasal bileşiktir. Alkollü Laboratuvar şartlarında ise metil ve [1] Wikipedia, Metanol, http://tr.wikipedia.org/wiki/
içeceklerde kullanılan tek alkol türüdür. Metil alkolün kandaki düzeyi 20 etil alkol ayrımı daha kolay ve kesin Metanol, Erişim tarihi:18.12.2013
Ayrıca ilaçlarda da kullanılabilmektedir. miligram/100ml üstünde olan dozlar bir şekilde yapılabilmektedir. Gaz [2] Wikipedia, Etanol, http://tr.wikipedia.org/wiki/Etanol,
Erişim tarihi:18.12.2013
Kimyasal formülü C2H6O olup EtOH ya toksik, yani zehirleyici doz olarak kabul kromatografisi, kütle kromatografisi, [3] Türk Gıda Kodeksi, Alkolsüz İçecekler Tebliği, http://
da C2H5OH olarak da ifade edilmektedir. edilmektedir. 40 miligram/100ml üstü çok HPLC gibi donanımlı cihazlarla sahte içki mevzuat.basbakanlik.gov.tr/Metin.Aspx?MevzuatKod=9.
5.11376&MevzuatIliski=0&sourceXmlSearch=alkols%C
Saf etanol 1 atm basınçta 78,4oC’de ciddi bozukluklara yol açmakta, 80-100 çok kolay tespit edilebilmektedir. 3%BCz , Erişim Tarihi:18.12.2013
kaynamaktadır[2]. miligram/100 ml düzey genellikle sınır [4] Türk Gıda Kodeksi, Distile Alkollü İçecekler Tebliği,
Etil alkolün bitkisel hammaddeden düzeyi olarak kabul edilmektedir. Yani Tedavi Şekilleri http://mevzuat.basbakanlik.gov.tr/Metin.Aspx?Mevzu
atKod=9.5.7993&MevzuatIliski=0&sourceXmlSear
elde edilmesinde bir miktar metil alınan metil alkol miktarına bağlı olarak, Hastanın etkilenme durumuna ve ch=2005/11, Erişim Tarihi:18.12.2013
alkol de oluşabilir. Ayrıca çeşitli gıda alınan 4-15 ml miktar körlük, 15-100 ml etkilenme özelliklerine göre farklı tedaviler [5] Türk Farmakoloji Derneği, Metanol Zehirlenmesinde
Tanı ve Tedavi Rehberi, http://www.tfd.org.tr/eski/metil_
maddelerinde üretim sırasında içerikteki dozda ölüm meydana gelebilmektedir[6]. uygulanmaktadır: Sıvı tedavileri, mide alkol_zehirlenmesi.pdf, Erişim tarihi:18.12.2013
kimyasalların etkileşmesi sonucu etil Zehirlenme belirtileri 12 - 24 saate kadar yıkanması, aktif karbon uygulaması, [6] Sahte Alkol Zehirlenmesi ve Tedavisi, http://www.
alkol oluşabilmektedir. Bu nedenle Türk görülmeyebilir. Zehirlenme mide bulantısı, asidoz tedavisi vitamin uygulamaları, turkmedikal.com/sahte-alkol-zehirlenmesi-ve-tedavisi.
htm, Erişim tarihi:18.12.2013
Gıda Kodesi Alkolsüz İçecekler Tebliği’ne karın ağrısı, baş dönmesi, güçsüzlük diyaliz uygulamaları, özel ilaçlar (panzehir [7] Olay.com.tr, Sahte İçkiyi Nasıl Anlarsınız?, http://
göre üretimin doğasından kaynaklı etil gibi belirtilerle başlar ve merkezi sinir özelliği gösteren) ve etil alkol tedavileri www.olay.com.tr/haber/yasam-26691/sahte-ickiyi-
nasil-anlarsiniz-135236.html#.UrLg9tJdVEI, Erişim
alkol miktarı en çok 3,0g/L’dir[3]. Türk sisteminde çökme, körlük, tansiyon gibi. Hastanın gözleri hasar görmüşse tarihi:18.12.2013
Gıda Kodeksi'ne göre alkollü içeceklerden düşüklüğü, koma, ölüm ve bu olumsuz gözler ışıktan korunmalıdır. Vücut sıcak [8] Ensonhaber.com, Sahte İçkiyi Nasıl Anlarsınız?,
rakıda bulunmasına izin verilen metil tablonun ciddi sonuçları olarak ortaya tutulmalı, hasta sakinleştirilmelidir. http://www.ensonhaber.com/sahte-icki-nasil-
anlasilir-2012-12-27.html, Erişim tarihi:18.12.2013