Page 52 - LabMedya - 29
P. 52

52 HABER                                                                                                                                     SAYI 29













                                                                                      Bukalemunların deri rengi sarı, yeşilin çeşitli tonları,
                                                                                      kiremit kırmızısı, kestane rengi ve siyaha dönebilir,
                                                                                      hatta deri üzerinde benekler ve çizgiler oluşabilir.
                                                                     bukalemun










                                                                              Gözleri birbirinden bağımsız olarak döner.
                                                                              Gözlerden biri yukarı ve sağa odaklanırken diğeri aşağı ve
                                                                              sola bakabilir ve 360 derecelik görüş alanı vardır.
                                                                              Bu özelliğini avının uzaklığını hesaplamada kullanır.


         Günümüzde bulunabilen ve pet hayvanı   olarak yapışkan bir sıvı ile
         olarak yetiştirilen bukalemun ırkı   nemlendirilen piston şeklinde yumruya
         peçeli bukalemunlardır. Bakımları için   sahiptir.
         tüneyebilecekleri uzunlukta bir kafese,
         ilave ısı ve ultraviyole ışığı kaynağına,   Nasıl Avlanırlar?
         damlama tarzında akan su kaynağına   Avlanacakları zaman avlarına sessizce
         ve beslenme için çeşitli böceklere   yaklaşırlar, gözlerini avlarına odaklarlar
         gereksinim duyarlar.               ve bir dil boyu kadar yaklaştıklarında
                                            ağızlarını yavaşça açarlar, dil kemiği
         Peçeli bukalemunların doğal yaşam   ileriye doğru sürülür ve dilin üçte ikisi çok
         alanı Yemen’in batısı ile Suudi    hızlı şekilde ileriye doğru fırlatılır. Dilin
         Arabistan’ın güneyindeki dağlık    ucundaki yumru avına yapışır. Sonra dil
         bölgeler; kenarında su birikintisi,   ağza çekilir. Bukalemunlar böcek yiyerek   özel deri hücrelerindeki kristallerin yerini   biliminsanı, bu değişikliklerin sarı ve
         yeşilliğin ve dolayısıyla böceklerin   beslenirler. Yaşayabilmeleri için günde en   yeniden düzenleyerek renk değiştirdiğini   kırmızı pigmentlerin benzer bir şekilde
         bulunduğu yerlerdir. Bu bölgeler   azından 20-30 canlı sinek, 7-8 orta boy   ortaya çıkardı.                  dağıtılmasından kaynaklandığına
         nispeten daha nemlidir ve çevre    canlı çekirge ya da 10 kadar ufak canlı   Daha önce bu hayvanların, farklı   inanıyordu. Ancak son araştırma bunun
         sıcaklığı 20-43 ºC arasında değişir.   hamamböceği ile beslenmelidir.   hücrelerindeki renkli pigmentleri     böyle olmadığına işaret ediyor.
         Yapraklardan sızan damlaları dilleriyle                                 toplayarak ya da dağıtarak renk       Sonuçları Nature Communications adlı
         emerek su içerler. Bukalemunları sabah   Yalnız Yaşarlar                                                      bilim dergisinde yayımlanan araştırma
         serinliğinde güneşlenirken, ağaç dalları   Yaşam süreleri erkeklerde 7-10,   değiştirdikleri düşünülüyordu. Ancak   Cenevre Üniversitesi'ndeki bir grup
                                                                                 yeni bulgular, bunun kristallerden
         ve çalılar üzerinde görmek olasıdır.
                                            dişilerde 4-6 yıldır. Bukalemunlar yalnız   oluşan "değiştirilebilir bir ayna"dan   kuantum fizikçisiyle evrim uzmanı
                                            yaşayan hayvanlardır. Yanlarına başka   kaynaklandığına işaret ediyor. Bu   biyolog tarafından gerçekleştirildi.
         Bukalemunların tırmanmaya yarayan                                                                             Ekip öncelikle bu hayvanlardaki
         uzun kuyrukları ve dalları kavramaya   bir bukalemun konulduğunda strese   hayvanların aynı zamanda kızılötesine   renk tonlarını açıklayabilecek büyük,
                                            girip iştahsız hale gelirler. Bukalemunlar
         yarayan güçlü ayakları vardır. Deri                                     benzer ışınları yansıtan ikinci bir hücre   örümceğe benzer hücreler olmadığını
         rengi sarı, yeşilin çeşitli tonları,   ürkek ve yavaş hareket eden canlılardır.   katmanı sayesinde vücutlarını serin   fark etti. Uzmanlar daha sonra, elektron
         kiremit kırmızısı, kestane rengi ve   Korkutulduklarında tıslar ve renk   tutabildikleri ortaya çıktı.        mikroskoplarıyla baktıkları "iridofor"
         siyaha dönebilir, hatta deri üzerinde   değiştirirler. Tutulduklarında strese girip   İki şekilde renk oluşturan sürüngenlerin   adı verilen hücrelerde kristallerin
         benekler ve çizgiler oluşturabilirler.   hastalanabilirler. Ele alınmak istendiğinde   sıcak ya da koyu renkler için pigmentlerle   oynadığı rolü keşfetti. Bu kristallerin
         Gözleri birbirinden bağımsız olarak   sırt, boyun ya da kuyruğundan     dolu hücreleri var. Ama daha parlak mavi   hangi açılardan bakılırsa bakılsın, tıpkı
         döner. Gözlerden biri yukarı ve sağa   tutulmamalıdır. Bukalemunun      ve beyazlar, "yapısal renkler" adı verilen   yapısal renkleri oluşturan düzenleme
         odaklanırken diğeri aşağı ve sola   kendiliğinden ele tırmanmasına izin   bu kristaller gibi fiziksel elementlerden   gibi muntazam bir örgü oluşturduğu
         bakabilir ve 360 derecelik görüş alanı   verilmelidir. Akvaryum tarzında camdan   yansıyan ışıklardan oluşuyor. Bu renkler   görüldü.
         vardır. Bu özelliğini avının uzaklığını   yapılan kafesler bukalemunlarda   harmanlanabiliyor. Örneğin "yapısal bir
         hesaplamada kullanır. Solucan şeklinde   strese neden olduğundan kafesler   mavi"yle sarı pigmentlerin karışımından
         olan dil bukalemunun vücudundan    camdan başka bir materyal kullanılarak   canlı bir yeşil elde edilebiliyor.  Solucan şeklinde olan dil,
         daha uzun olup, dillerinin ucu sürekli   yapılmalıdır. Kafeste bukalemunun   Bazı değişiklikler pigmentlerin yer   bukalemunun vücudundan
                                            tırmanabileceği dallar yeşil bitkiler   değiştirmesiyle oluşuyor. Koyu renkli,
                                            bulundurulmalıdır. Çevre sıcaklığı gündüz   minik melanin paketçikleri, büyük   daha uzun olup, dillerinin
                                            26.5 ºC, gece 21ºC, güneşlenme alanı   melanofor hücrelerinin kıvrımlarıyla her   ucu sürekli olarak yapışkan
                                            32-37.5 ºC olmalıdır. Isıtma için 75   yere yayılabiliyor ya da deriyi tekrar   bir sıvı ile nemlendirilen
                                            wattlık lamba ve reflektörden yararlanılır.   açık renkli hale getirmek için merkezde
                                            Geceleri gerekli ısıya ulaşmak için   toplanabiliyor. Birçok balık ve sürüngen   piston şeklinde yumruya
                                            oda ısıtıcıları ve kızılötesi lambaları   bu yolla, strese tepki olarak ya da   sahiptir.
                                            kullanılabilir. Direkt güneş ışığı D3   ortama uyum sağlamak için renklerini
                                            vitamini sentezi için uygundur fakat aşırı   koyulaştırabiliyor ya da açabiliyor.
                                            sıcaktan kaçınılmalıdır. Direkt güneş   İsviçreli biliminsanlarının incelediği panter
                                            ışığına alternatif olarak full spektrumlu   bukalemunları da bunu yapıyor. Ancak
                                            ultraviyole lambaları kullanılabilir.  erkek bukalemunlar, bir rakip ya da
                                                                                 çiftleşebilecekleri bir dişi gördüklerinde
                                            Bukalemunlar nasıl renk              bambaşka renklere de; örneğin
                                            değiştiriyor?                        kamuflaj yeşili ya da parlak bir sarıya
                                            İsviçreli araştırmacılar, bukalemunların   bürünebiliyorlar. Şimdiye kadar birçok   Kaynak BBC, Wikipedia
   47   48   49   50   51   52   53   54   55   56