Page 34 - LabMedya - 27

34 NEDEN ? SAYI 27

Böylece ertesi gün grup üyeleri çok daha sonra ağızlarına bir termometre koyup
Neden verimli çalışabilir. vücut ısılarını ölçmelerini istedi. Ölçümler,
esnemeden önce vücut ısısında az bir
Fakat stresli olduğumuz zaman da esneriz.
Atletler yarış öncesi, müzisyenler konser
yükselme olduğunu ve ısı tekrar 37
esneriz öncesi bol bol esner. Bu nedenle Provine da dereceye düşünceye kadar esnemenin
devam ettiğini gösterdi.
dahil olmak üzere birçok uzman esnemenin
beyni canlandırıcı bir işlevi olduğuna, uyku
çöktüğünde uyanıklığı, dikkat dağıldığında Esneme, hapşırma,
David Robson
BBC Future yeniden toplanmasını sağladığına inanıyor. seks bağlantısı
Grup içinde yayılmasıyla da herkeste aynı
dikkat seviyesinin gelişmesi, böylece örneğin Vücut ısımız uykudan önce ve sonra
herhangi bir tehlikeye karşı daha uyanık hale biraz yükselir. Bu durum o anlarda neden
gelmeleri mümkün oluyor. Fransız araştırmacı esnediğimizin açıklaması olabilir. Beyni
Olivier Walusiski ise beyin etrafında biraz serinletmek dikkatimizi daha fazla
omurilik sıvısının pompalanması yoluyla yoğunlaştırmamızı sağlayabilir. Sıkılıp
Esnemek 2000 yıldır bilim sinir hücrelerinin daha aktif hale geldiği dikkatimiz dağıldığında bu nedenle esniyor
insanlarının kafasını insanları esnemenin nefes almaya yardımcı görüşünde. olabiliriz.
kurcalayan bir mesele. olduğu, vücuttan karbondioksitin atılıp kana Fakat Gallup’un teorisi bu konuda araştırma
yapan herkesi tatmin etmedi. Bazıları onun
Bu konudaki yeni bir daha çok oksijen girmesini sağladığına Beyni serinletmek yeterli deneysel veri sunmadığını, bazıları
teori, tartışmalara son inanıyordu. Provine ise gönüllü deneklerine Yakın zamanda ise bütün bu fikir ayrılıkları ve doğrudan insan beyninin ısısını ölçmediğini
verebilecek mi? çeşitli gaz karışımları soluttuğunda bir kafa karışıklığına son verme umuduyla New iddia ediyor. Provine ise bu teoriye daha
değişiklik görmedi. York Üniversitesi’nden Andrew Gallup yeni bir olumlu bakanlardan.
Birçok teori daha çok esnemenin ilginç teori geliştirdi. Gallup’a göre esneme yoluyla Fakat Gallup’un teorisi bazı şeyleri açıklasa
Yorgunluk, sıkılma ya da bir başkasını olan bulaşıcı özelliği üzerinde duruyordu. aslında beynimizi aşırı ısınmaktan koruyoruz. da hala yanıtlanmayı bekleyen başka
esnerken görmek esneme nedenleri Provine, “Karşılarında biri esnediğinde Çenenin şiddetle açılması kanın kafatasında sorular da var. Örneğin anne karnındaki
arasında sayılıyor. Peki, esneme insanların yüzde 50’sinin de esneyerek dolaşımını sağlayarak aşırı ısıyı dağıtıyor, fetüs neden esniyor olabilir? Provine
vücudumuzda nasıl bir işlev görüyor? karşılık verdiğini” belirtiyor. “Öyle bulaşıcı esneme sırasında alınan derin nefesle sinüs bebeklerde esnemenin yetişkinlerden
Bu konudaki araştırmalarıyla bilinen ki birinin esnediğini görmek, duymak, hatta boşluklarına dolan hava ise beyni serinletiyor. daha önemli rol oynadığına, akciğerlerinin
Maryland Üniversitesi’nden Psikolog sadece bu konuda okumak bile esneme Gallup bu teoriyi sınamak için insanları farklı gelişimine yardımcı olduğuna inanıyor.
Robert Provine 1980’lerde çalışmalarına eylemini tetiklemeye yetiyor,” diyor. sıcaklıklarda esnerken inceledi. Normal Provine ayrıca esnemenin hapşırma ve
ilk başladığında esnemeyi “hakkında en Esneyerek iletişim kurmak bu özelliğinden koşullarda insanların yüzde 48’i esnemiş, seks ile de paralellikler gösterdiğini, her
az bilgi sahibi olduğumuz en yaygın insan dolayı bazı uzmanlar esnemenin ilkel bir fakat deneklerden kafalarına soğuk bir bez birinin bir tırmanma ve sonunda rahatlama
davranışı,” olarak tarif ediyordu. Aradan iletişim biçimi olup olmadığını merak bastırmaları istendiğinde bu oran yüzde 9’a durumu içerdiğini, bir kere başlandı mı
geçen otuz yılda belki bir yanıta daha çok etmeye başladı. Eğer öyle ise esneyerek ne düşmüştü. Daha etkili olan şey ise burundan sonuna vardırma güdüsü taşıdığını ve
yaklaştık; ama uzmanlar arasındaki görüş anlatılmak isteniyordu? Genellikle yorgun solumaktı. Bu yolla beyin soğuyor, esneme bunlar arasında sinir hücrelerinin işleyişi
ayrılığı devam ediyor. olduğumuzda esnediğimiz için bazıları isteği ortadan kalkıyordu. bakımından ortak bir yan olabileceğini
Esnemeyle ilgili ilk araştırmayı 2500 bu yolla herkesin biyolojik saatini aynı Bu teoriyi destekleyen bir gelişme oldu. belirtiyor.
yıl önce Yunan doktor Hipokrat yapmış ayara getirme işlevi görüyor olabileceğini Gallup araştırmalarını yayımladıktan kısa bir
ve esnemenin özellikle ateşli bir iddia etti. Bern Üniversitesi’nden Christian süre sonra, bazen bir saat süreyle esneme
hastalık sırasında vücuttaki kötü havayı Hess de bu fikirde: “Esnemenin bir sosyal krizine giren iki kadın ona başvurmuştu.
temizlemeye yardımcı olduğu sonucuna grubun davranışlarını eşzamanlı kılma, Kadınlardan biri çare olarak kendisini soğuk
varmıştı. Bu görüş 19. yüzyıla kadar örneğin herkesin aynı zamanda uyumasını su dolu küvete attığını söylüyordu. Gallup
hakimiyetini korudu. Bu yüzyılda artık bilim sağlama gibi bir sinyal işlevi olabilir,” diyor. onlardan, esneme krizi gelmeden önce ve

Hüzünlü Christmas, Elton John’dan Candle in the
Wind, Whitney Houston’dan I Wil lAlways
Love You, Celine Dion’dan My Heart Will
şarkıları Go On... Elton John’un dediği gibi "hüzünlü
şarkılar sadece çok şey anlatmakla kalmıyor,
neden çok da iyi satıyor."
Peki dinleyiciler gerçekten de melankolik
severiz müzikleri mi seviyor? Yıllar sonra 2014’ün
en önemli şarkıları ne olmuş diye dönüp
baktığımızda Williams’ın Happy şarkısı
parıltısını kaybetmiş mi olacak?
Greg Kot Müzik listeleri kalbimize dokunan şarkıları
BBC Türkçe sevdiğimizi gösteriyor. Cinsiyet ve kuşak gösteriyor. Araştırmacılar hüzünlü müziğin bir durum mu söz konusu? Mc Gill
ayrımlarını aşarak Happy kadar bizleri insanda ters etki yarattığını, insanın kendisini Üniversitesi’nde yapılan bir araştırma,
etkileyen en son film müziği de Adele’in daha iyi hissetmesini sağladığını ortaya ister hüzünlü ister mutlu olsun, duygusal
2010’daki Rolling in the Deep şarkısı koydu. yoğunluğu olan müziklerin, tıpkı yemek, seks
olmuştu. Happy’nin ise bir ağırlığı yoktu; Hüzünlü şarkılar dinleyicinin şarkı sözlerinde ve uyuşturucular gibi, beyindeki haz merkezini
Müzik listelerine şarkı sözleri basitti, el çırpılarak eşlik edilecek ve minör melodilerde ifade edilen duyguları uyardığını ortaya koydu. Müziğin zekice
baktığımızda çoğunlukla türdendi. dolaylı olarak tecrübe etmesini sağlıyor. düzenlenmiş inişli çıkışlı ritmik yapısı, gerilim
yaratan ve gevşeme sağlayan melodisi derin
Hüzün doğrudan dinleyicinin tecrübesini
melankolik şarkılar görürüz. Bizde gülümseme duygusu yaratan şarkılar, yansıtmayabilir; ama beynimizde tetiklediği duygular yaratıyor, dinleyici daha çok bu
sanki uzun ömürlü değillermiş izlenimi
Bu, hüzünlü şarkılara meyilli yaratıyor. Williams’ın şarkısından daha önce kimyasallarla gözyaşı, artan kalp atışları duygusal karmaşıklığa tepki veriyor.
olduğumuzu mu gösteriyor? listelere girmiş olan en son neşeli şarkı Bobby gibi etkiler yaratarak boşalmamızı sağlıyor. Williams’ın şarkı sözleri basit olabilir; ama
Mc Ferrin’in Don’t Worry Be Happy adlı Yani kötü bir duygu yaratmıyor. İnsanlar bu o, tatmin edici melodik, armonik ve ritmik
Pharrel Williams’ın Happy şarkısı bu yıl şarkısıydı. 1988’de ABD’de liste başı olmuş, nedenle hüzünlü şarkıları dinliyor, şarkıcılar yenilikler üzerinde Happy şarkısını inşa
listeleri sarstı; 23 ülkede liste başı oldu. üç Grammy ödülü almıştı. Ama zamanla eski bu nedenle bu şarkıları söylüyor. Yoksa blues, etmeyi başarıyor. Happy ayrıca bir bakıma
Fakat böyle hafif, akılda kalıcı, görünüşte ve yapmacık bir hava kazandı. Acaba Happy gospel ve country gibi zorlukları ve hüznü bir başka mutlu duygular yaratan usta şarkıcı
‘derin’ anlamlar taşımayan türden şarkıların şarkısını da aynı son mu bekliyor? anlatan müzik türleri on yıllarca nasıl var Stevie Wonder’i güncelliyor sanki. Wonder
bu kadar beğeni toplaması sık rastlanan bir olabilirdi. da on yıllar boyunca şarkılarıyla kendimizi iyi
durum değil. Zevk veren acı hissetmemizi sağlamıştı.
Tüm zamanların en çok satan dokuz Psikolojinin Sınırları (Frontiers in Psychology) Histen öte bir şey Tüm bunlar belki de uzun yıllar sonra yeniden
şarkısına baktığımızda melankoli yüklü adlı yayın organında geçen yıl yayımlanan Peki dinleyici gerçekten de hüzünle mi neşeli şarkıların zamanının geldiğine işaret
olduğunu görürüz. Bing Crosby’den White bir araştırma durumun böyle olabileceğini bağlantı kuruyor yoksa daha karmaşık ediyor.