Page 24 - LabMedya - 25

24 www.facebook.com/labmedya Haber

Fizikçileri

“Zeus aşkına, Soddy, bizi simyacı olması nedeniyle değil, sıradan nesnelerin neyi görmeyi seçtiğimize bağlıdır (Gerçeklik başlar. Kuantum kuramını anlamaya başlayış
sanacaklar!” Ernst Rutherford dünyasından benimsemiş olduğumuz kısmen gözlemci tarafından yaratılır). buna benzer. Onu anladığınızı düşünmeniz
görsel alışkanlıkların kuantum nesnelerine Kuantum dünyasının kendisini duygularımızla ve zihninizde kuantum gerçekliğinin bir
“Bir kolej birinci sınıf öğrencisi iken, kuantum uygulanamaz olması nedeniyledir. kavradığımız sıradan dünyadan ayıran bu resmi oluşmasından sonra, tıpkı Piaget’ın
kuramı ile ilk temasım, uzmanlık döneminde Örneğin bir taşın hem hareketsiz durumda, özelliklerini nesnellik eksikliği, önceden deneyindeki gibi, hemen eski, klasik düşünme
öğretmenim olan LeonardSchiff tarafından hem de belli bir yerde olabileceğini gözde belirlenir olmaması ve gözlemciliğin tarzına dönersiniz.
yazılan Kuantum Mekaniği adlı kitabı satın canlandırabiliriz. Fakat elektron gibi bir yarattığı gerçekliğini ‘kuantum tekinsizliği’ Atomların, elektronların ve temel parçacıkların
alışımla başladı. Bu kitabı okudum ve kuantum taneciğinin uzayda bir yerde olarak adlandırıyorum. Einstein kuantum mikro dünyasının, klasik dünyadan, saf
problemler üzerinde çalıştım. Benim için hareketsiz durduğundan söz etmek anlamsızdır. tekinsizliğine, özellikle gözlemcinin yarattığı gerçekçilik dünyasından tamamen farklı
kuantum mekaniği diferansiyel denklemleri Ayrıca, yer yer elektronlar Newton yasalarının gerçekliğe karşı çıkmıştır. Bir gözlemcinin olmadığını kavramak önemlidir. Tek bir atom
çözme alıştırması idi. Eski klasik fizikten mümkün olmadığını söyledikleri ölçümlerin sonucu ile doğrudan ilgili olduğu bir kutuda izole edilebilir; elektronlar ve diğer
herhangi bir tarafgirlik yükü olmayan birinci yerlerde ortaya gerçeği onun parçacıklar fotoğraf emülsiyonunda veya bulut
sınıf öğrencisi zihnim için, kuantum kuramı her çıkabilirler. doğanın odalarında iz bırakırlar. Elektrik ve manyetik
hangi bir sorun getirmedi. Bu basitçe, atomik alanları kullanarak onları hareket ettirebiliriz.
süreçlerin soyut matematiksel bir tanımı idi. Deneyciler bu minik nesnelerin kütleleri,
Atomik dünyanın “kuantum tekinsizliği” elektrik yükleri, açısal momentleri
gibi bir düşüncem yoktu; bana ve manyetizasyonları gibi belli
tuhaf görünen, uzay büzülmeleri özelliklerini ölçebilirler. Pek
ve zaman genişlemeleri ile özel çok insan gibi, fizikçiler
göreceliğin daha önceki kuramı mikro dünya parçalarını
idi. Fakat çalışmaya devam tam bu şekilde düşünürler.
ettikçe tepkim tersine döndü. Bunlar yalnızca çok
Görelilik gittikçe daha az tuhaf küçük şeylerdir.
ve sağduyuya daha uygun Onlardan parçacık
görünmeye başladı, kuantum ışınları yapabiliriz, onları
kuramı ise gittikçe daha fazla birbiri üzerine atabiliriz
‘tekinsiz’ görünmeye başladı.
Kuantum kuramı matematiğini ve müziğimize uygun
olarak dansetmelerini
izleyerek, sağduyunun ötesinde, sağlayabiliriz.
hayal edilemeyen alanlara itildiğini
hissettim. Daha sonra, benim
deneyimimin, yeni kuantum kuramını
ilk keşfeden fizikçilerinki ile paralel gittiğini Kuantum tekinsizliği
anladım. Onlar, ilk olarak deneysel çalışan nerededir?
kuantum kuramının matematiksel denklemlerini Fizikçi ve Anlaşılması o kadar güç olan nedir?
keşfettiler; daha sonra denklemler ve matematikçiler, Kuantum tekinsizliği, atomlar, elektronlar ve
onların gerçek dünya için anlamları üzerinde kuantum parçacıklarını fotonlar konusunda belli türde sorular sormaya
düşündüler, saf realizmden köklü olarak ayrılan sıradan nesneler gibi başladığınız zaman gündeme gelir.
bir yorum geliştirdiler. Kuantum kuramının düşünmenin deneyle çeliştiğini göstermişlerdir. Ve bu ancak bu tür soruları sorup onları
soyut matematiğinin gerçekte ne dediğini Kuantum kuramı standart nesnellik fikrini insanın seçileri karşısında kayıtsız olduğunu cevaplandırmaya çalışmak üzere deneyler
kavradığım zaman, dünya gerçekten çok tuhaf reddetmekle kalmamış, aynı zamanda belirten determinist dünya görüşüne ters hazırladığınız zaman gündeme gelir. Örneğin,
bir yer oldu. Rahatsız oldum. Bu rahatsızlığı deterministlik dünya görüşünü yıkmıştır. düşüyordu. İçimizdeki bir şey kuantum yinelenen ölçümlerle bir elektronun hem
sizinle paylaşmak istiyorum. kuantum kuramına göre, elektronların kuramını anlamak istemez. Zekamızla onu konumunu hem de hızını ölçmek isterseniz,
Bu kuantum tekinsizliği nedir? Yeni kuantum atomların etrafında sıçraması gibi olaylar kabul ederiz, çünkü matematiksel olarak bunun yapılamayacağı sonucuna varırsınız.
kuramının fiziği, yerini aldığı eski Newton fiziği rasgele oluşur. Bir elektronun ne zaman tutarlıdır ve deney sonuçlarıyla uygundur. Konumunu her ölçüşünüzde hız değişir,
ile kıyaslanabilir. Newton’un yasaları, taşların sıçrayacağını söyleyen bir fizik yasası yoktur; Yine de zihnimiz huzursuzdur. Fizikçiler ve ve tersi olur; elektronda bir tür kuantum
düşüşü, gezegenlerin hareketi, ırmakların akışı yapabileceğimiz en fazla şey, bir sıçramanın başka insanların kuantum kuramını anlamakta kayganlığı vardır. Elektron sıradan bir nesne
ve gel-gitler gibi sıradan nesneler ve olayların olasılığını vermektir. Büyük saatin en küçük güçlük çekişleri bana, çocukların henüz olsaydı, aynı anda hem konumunu hem de
görünebilir dünyasına bir düzen getirdi. Newton çarkları, atomlar, deterministlik yasalara anlamadıkları bir kavramla karşılaştıkları hızını belirlemeniz olanaklıydı. Fakat elektron
dünya görüşünün temel özelliği determinizm uymazlar. zamanki yanıtlarını hatırlatıyor. Psikolog Jean bir kuantum parçacığıdır ve sıradan nesnellik
(zamanın başından sonuna kadar önceden Piaget, bu olayı çocuklarda incelemiştir. Belli fikri başarısız kalır. Kuantum parçacıkları
belirlenmiş saat gibi işleyen evren ve nesnellik) Kuantum kuramının mucitleri, Newton’un yaştaki bir çocuğa, her biri farklı şekle sahip, konusunda ayrıntılı sorular (Bir parçacığın tam
taşlar ve gezegenlerin, biz onları doğrudan dünya görüşü ile çelişen bir başka özellik aynı düzeyde bir sıvı ile doldurulmuş saydam konumu ve hızının ne olduğu gibi) sormaya
gözlemlenecek de nesnel olarak varoluşları; bulmuşlardır (Gözlemcinin yarattığı gerçeklik). kaplar gösterilirse, çocuk tüm kaplarda aynı başlamanıza kadar saf gerçeklik cennetinde
onlara arkanızı döndüğünüzde yine orada var Onlar, kuantum kuramına göre bir gözlemcinin miktarda sıvı olduğunu düşünür. Çocuk mutlu şekilde yaşayabilirseniz.
olmaları idi. ölçmeye karar verdiği şeyin ölçümü henüz, sıvı miktarını yalnız yükseklikle değil,
Kuantum kuramında dünyanın bu sağduyuya etkilemesi gerektiğini buldular. Kuantum hacimle de ilgili olduğunu anlamaz. çocuğa Kaynak: www.zamandanyolculuk.com
dayanan yorumları (determinizm ve nesnellik dünyasında gerçekten ne olup bittiği, onu problemi doğru görmenin yolu açıklanırsa, Sayfayı hazırlayan: Ramazan Karakale
gibi) korunamaz. Kuantum dünyası rasyonel nasıl gözlemlemeye karar verdiğimize bağlıdır. çocuk genellikle bunu anlar, fakat hemen eski Bu yazı Heinz R. Pagels’in Kozmik Kod(1982) adlı
olarak kavranabilirse de, Newton dünyası gibi Dünya basitçe bizim gözlemimizden bağımsız düşünme şekline döner. Ancak belli bir yaştan kitabından alınmıştır. Rockefeller Üniveristesi’nde çalışan
bu parlak fizikçiyi 1988’de, Colorado’daki bir dağcılık
gözde canlandırılamaz. Ve bu, yalnız kuantum olarak var değildir, neyin var olduğu, kısmen, sonra, altı veya yedi yaş civarında, çocuk kazasında kaybettik. Kozmik Kod (Sarmal yayınları),
atomik ve atomaltı dünyasının çok küçük miktar ile hacim arasındaki ilişkiyi anlamaya Nezihe Bahar’ın başarılı çevirisiyle dilimize kazandırılmış.