Page 4 - LabMedya - 23

4 www.facebook.com/labmedya Yorum

Kaza ve risk

>> Prof. Dr. Kadir Halkman
Ankara Üniversitesi Gıda Müh. Böl.
Merhaba, sistemin önceden tesis edilmiş olması gerekli.
aha önce yazmış idim: Kafanıza bu tarihe kadar uçak Nükleer bir santrale göktaşı düşme olasılığı nedir? Çok kü-
Ddüşmedi ise bundan sonra kafanıza uçak düşmeyeceğini çük. Sıfır mı? Tabi ki hayır. Peki santrale büyükçe bir gökta-
garanti edemezsiniz. Birileri; çeşitli istatistik analizler ile risk şı düşmesi olasılığına karşı ne yapacağız? Bilemem, o ilgili
hesaplayıp kafanıza uçak düşme riski çerçevesinde size si- mühendislerin ve ilgili tüm tarafların risk değerlendirmesi ile
gorta poliçesi sunabilir. Böylesi bir [kafama uçak düşmesi] yapılır. Ve konu, bu ilave önlemlerin ne kadar bir maddi yük
sigorta poliçesini kabul edersiniz ya da etmezsiniz. getireceği ile biter.
Çernobil 1986 aymazlığı bu tarihte hâlâ [kaza] olarak anılıyor. Hızlı araba kullanma sonunda gerçekleşen çarpışmalar sonu-
Kaza değil, ama tam olarak bir facia: Teknik açıdan yetkililer cunda ortaya çıkan duruma da ben kaza demiyorum. Önle-
[daha fazla zorlamayın] dedi ama yönetim teknik adamların bil- nebilir ise bu kaza değildir. Riskler bellidir, buna göre önlem
dirgelerini dikkate almadan [daha fazla zorlayın] dedi. Reaktör alınır ve hızlı araba kullanılmaz ise çarpışma olmaz ya da çok
yöneticileri kendilerince riski göze aldı. Sonuç: Bummmm! Bu daha az hasarlı olarak atlatılabilir. Otoyolda araba kullanırken
durumda Çernobil faciasına kaza olarak bakmamak gerek. Tek- deprem sonunda köprü arabanın üzerine düştü, insanlar öldü.
nik adamlar zamanında uyarmışlardı: Daha fazla zorlamayın! Kaza mı idi? O da hayır. Çünkü köprüler böyle bir deprem
Japonya, Fukuşima nükleer santralinde deprem ve tsunami olasılığına göre inşa edilmiş olmalıdır.
sonrası söndürme/ soğutma için 70 Kamikaze haberleri gün- Konu maliyetlerde bitiyor. Kapitalist ekonominin basit kuralları Avrupalılar, Türkiye çıkışlı çipura ve levrek ithalatında tavır
deme geldi. Japonlar neyi atladı da böylesi bir facia gerçek- uyarınca; gelişmekte olan ve az gelişmiş ülkelerde güvenlik koydular. Neymiş? Kafeslerde fazla balık varmış ve hayvan
leşti bilmiyorum. için yeterli önlem alınmaz. Gelişmiş ülkelerde kaza olarak tarif refahına aykırı imiş. Kendilerine [ama neredeyse sadece karın
Dünyanın her yerinde depremler, aşırı yağmurlar, toprak edilmeye çalışılan bu olayların çok daha az olmasının nedeni tokluğuna işçi çalıştıran uzak doğu ülkelerinden salça alıyor-
kaymaları, kuraklığa bağlı orman yangınları vb. felaketle- sadece gereken önlemleri yeterince almaktır. sunuz] diye sorduğumuzda yanıt basit: [O başka, bu başka].
ri izliyoruz. Peki. Bunları engellenemez doğa olayları olarak Ülkeler gelişmeleri için bir şeylerden fedakârlık yaparlar. Sık- Kapitalist ekonomi bundan ibarettir. Karşıtı olan komünist
kabul edelim. Japonya; deprem bölgesi olduğu için gereken lıkla uygulanan yöntemler çevreye karşı daha duyarsız dav- ekonomi zaten çoktan çöktü.
önlemlerini almıştı ama beklenmedik büyüklükte bir tsunami ranma, ucuz işçi sağlama, sanayi ürünleri yerine hammadde Soma'da 301 insan hayatını kaybetmiştir. Bu facia için bütün
oluştuğu söylendi. ihracı vb'dir. 1960'lı yıllarda Almanya'ya giden Türk iççileri dünya ağlıyormuş. Sadece timsah gözyaşları. Çünkü artık
Bu noktaya gelinceye kadar nükleer santral facia örneklerini dişlerine kadar kontrol ediliyordu. Amaç, Almanya'ya gittikle- maliyetler biraz daha yükselecek. Bu madendeki yangın kaza
verdim. Nükleer santral karşıtı değilim, yeter ki doğru dürüst rinde sorun olmaması. Almanya'nın bugünkü gelişmişliğinde mı idi? Teknik olarak madencilik benim anladığım bir konu
kurulsun ve işletilsin. ucuz iş gücü kullanmasının etkisi açıktır. değil. Ne kadarı doğrudur bilinemez ama basından izlediğimiz
Çernobil ve Fukuşima tesislerinin çok dikkatli ve kurallarına Bir tersanede tahlisiye botunun denenmesinde kum çuvalı ye- kadarı ile ihmaller var gibi görülüyor.
uygun, hiçbir gereksiz risk almadan yönetildiğini varsayalım. rine insan kullanıldığı ve 3 işçinin boğularak öldüğü hatırlarda Risk analizlerinin doğru yapılması gerektiği ve gereken ön-
Kocaman bir göktaşı nükleer santrale düşer ve santral patlar- olmalı. Kaza mı idi? Bu da hayır. lemlerin zamanında alınması gerektiğini öğreneceğiz. Bazen
sa bu kaza mıdır? Eğer mevcut teknolojiler ile o göktaşı kritik Bugün, gelişmiş ülkelerde de kaçak işçi çalıştırıldığı tahmin bedeli böylesi çok ağır olsa da bunu çok ivedilikle öğrenmek
bölgeye değil de boş bir alana düşürülemiyor ya da düşme- edilmektedir. Almanya'da 2006 yılında yapılmış olan dünya ku- ve uygulamak zorundayız.
den önce çok daha küçük parçalara ayrılamıyor ise kazadır. pası sonrasında 1000 kadar Nijeryalının ülkelerine dönmediği
Göktaşının santrale çarpması kaçınılamaz ise zararın en aza tespit edilmiş. Nerede bu insanlar? Tabi ki çeşitli Avrupa ülke- Milletçe, başımız sağ olsun.
indirilmesi için gereken uygulamalar başlatılır. Tabi böyle bir lerinde kaçak ve dolayısı ile ucuz iş kaynağı olarak çalışıyorlar. Sevgiyle ve dostlukla kalın.