Page 33 - LabMedya - 19
P. 33

Yorum                                                                                                                                      33
                                                                   www.facebook.com/labmedya


        Damlaların




         ses dalgalarında


        sörfü






              avada asılı duran bir kürdan   anlamına geliyor. Tek sınırlayıcı faktör
              denince aklınıza görünmez      ise kullanılan ses dalgasının dalga
        Hip, mıknatıs ya da çeşitli          boyunun, maddenin çapına oranının
        illüzyonlar gelebilir. Doktora sonrası   iki olması. Bir maddenin havada
        araştırmalarını LTET’de (Laboratory   asılı kalabilmesi için üzerinde etkide
        of Thermodynamics in Emerging        bulunan bütün kuvvetlerin bileşkesinin
        Technologies) sürdüren Daniele       sıfır olması gerekir. Bu deneyde ses
        Foresti, bu yöntemlere birini daha   dalgası, yerçekiminin zıt yönünde
        ekledi: Ses dalgaları... Her ne kadar   onunla aynı büyüklükte bir kuvvet
        büyü gibi görünse de, Daniele’nin    uygulayarak maddenin yere düşmesini
        yaptığı şey tam anlamıyla bilimdi.   engelliyor. Ses dalgasının uyguladığı
        Daniele ve meslektaşları, maddeyi    kuvvet ise bir verici ve onu yansıtan bir
        niteliklerinden bağımsız olarak havada   yansıtıcı madde aracılığıyla sağlanıyor.
        asılı tutmayı ve hareket ettirmeyi   Uçan kahve damlası
        başardı. Bu başarı sadece insanları
        etkilemeye yaramıyor. Herhangi bir   Akustik dalgaların kuvvet uyguladığı
        yüzeye temas etme zorunluluğunun     yüz yıldan uzunca bir süredir
        ortadan kalkması, çalışmaları kötü   biliniyordu; fakat bugüne kadar kimse
        etkileyebilecek yüzeylerden ya da    ses dalgalarını kullanarak maddeleri
        laboratuvar tüplerinden kurtulmak    havada asılı tutmayı ya da hareket
        anlamına geliyor. Örneğin, bazı hassas   ettirebilmeyi başaramamıştı. Foresti,
        kimyasal veya biyolojik reaksiyonlarda   birden çok verici-yansıtıcı çiftini
        ürün bir yüzeye temas ettiğinde      paralel dizerek maddeleri hareket
        kimyasal yapısı değişebilmekte.      ettirebildi. Bu verici-yansıtıcı ikilileri
                                             arasındaki hareketleri ise vericileri
        Durağan bir dalgada sörf             farklı dalga boylarında çalıştırarak
        yapmak                               başardı.

        Bugüne kadar bilim insanları         Bir deneyde Foresti havada granül
        mıknatıslar ve elektrik alanları gibi   kahve ile su damlasını birleştirerek
        çeşitli tekniklerle havada asılı kalma   kahve damlası elde etti. Daha ileriki
        fenomenini uygulamayı başarmıştı;    aşamalardaki bir deneyde ise biri
        fakat bu teknikler, kullanılan maddeleri   asit biri baz özellik gösteren iki
        sınırlamaktaydı. Konu hakkında,      sıvı damlasını karıştırdı. Ortaya
        termodinamik profesörü olarak        çıkan damla, nötr pH seviyesinde
        araştırmanın başında bulunan Dimos   ışık yaymayı sağlayan bir pigment
        Poulikakos şöyle açıklama yaptı:     içeriyordu.
        “Küçük bir sıvı damlasını mıknatıslarla                                   üretildikten hemen sonra incelenmesi
        havada asılı tutmak ve keskin        Asılı durumda gerçekleşen            gerekebiliyor. Bu teknik yardımıyla
        hareketler yaptırmak çok zordur. Bunu   işlemlerin incelenmesi            araştırmacılar çok ufak miktarlardaki
        sağlamak için sıvı mıknatıs özellikleri   “Maddelerin havada asılı kalması,   maddeleri, bulunduğu yüzeyin
        göstermelidir. Buna uygun sıvılar ise   geniş uygulama alanlarına sahip   etkisine maruz kalmadan karıştırıp
        sadece su ve yağ gibi birbirlerine   olabilir” diye ekledi Foresti. Bu    inceleyebilecek.                         Daniele ve meslektaşları,
        karışmayan ikililerdir.”                                                  Araştırmacılar şu ana kadar tekniği      maddeyi niteliklerinden
                                             kontrollü hareketler özellikle
        Bunun tam tersine, ses dalgaları     endüstriyel alanda ilgi çekici sonuçlar   sıvı damlacıklarıyla ve birkaç milimetre   bağımsız olarak havada
        kullanıldığında maddenin nitelikleri   üretebilecek kapasitede. Örneğin, bazı   çapındaki parçacıklarla deneyip    asılı tutmayı ve hareket
        sınırlayıcı olmaktan çıkıyor. Bu     kimyasal veya biyolojik deneylerde   olumlu sonuç almış durumdalar.           ettirmeyi başardı.
        da madde seçimlerinde özgürlük       maddeler çok duyarlı olabiliyor ve   Çeşitli teorik analizlerden sonra ses    Bu başarı sadece
                                                                                  dalgaları maddeye gönderiliyor. Eğer     insanları etkilemeye
                                                                                  uygulanan kuvvet, sıvının yüzey
             “Maddelerin havada asılı kalması, geniş uygulama                     basıncından büyük olursa damlacık        yaramıyor. Herhangi
             alanlarına sahip olabilir” diye ekledi Foresti. Bu                   patlayarak püskürüyor. Araştırmacılar    bir yüzeye temas etme
             kontrollü hareketler özellikle endüstriyel alanda ilgi               şu ana kadar su damlalarını, bazı        zorunluluğunun ortadan
             çekici sonuçlar üretebilecek kapasitede. Örneğin,                    hidrokarbonları ve çözücüleri havada     kalkması, çalışmaları
             bazı kimyasal veya biyolojik deneylerde maddeler                     asılı tutabilmiş durumda.                kötü etkileyebilecek
             çok duyarlı olabiliyor ve üretildikten hemen sonra                                                            yüzeylerden ya da
             incelenmesi gerekebiliyor. Bu teknik yardımıyla                      Kaynak: “Levitation: Droplets Surfing On   laboratuvar tüplerinden
                                                                                  Sound Waves”, http://www.sciencedaily.com/
             araştırmacılar çok ufak miktarlardaki maddeleri,                     releases/2013/07/130716140702.htm.       kurtulmak anlamına
             bulunduğu yüzeyin etkisine maruz kalmadan karıştırıp                 Hazırlayan: Mehmed Nazif Taşbaş - İTÜ Moleküler   geliyor.
                                                                                  Biyoloji ve Genetik Bölümü
             inceleyebilecek.                                                     Bilim ve Gelecek
   28   29   30   31   32   33   34   35   36   37   38