Page 36 - LabMedya - 91

36 SAĞLIK

BÖCEK ISIRIĞI İLE

ZONA’YI KARIŞTIRMAYIN

Dr. Tuba EFE

Liv Hospital Aile Hekimi Uzmanı

Zona, suçiçeğine neden olan Varicella-Zoster vi- kolesistit, renal kolik veya trigeminal nevralji gibi diğer ağrılı has- KAÇ TIP ZONA AŞISI VARDIR
rüsünün (VZV) latent hale geçtikten sonra yeniden talıklarla karışabilmektedir. Bu yüzden ağrıyı tanımak ve tedaviyi VE HANGISI ÖNERILIR?
aktifleşmesiyle ortaya çıkan ağrılı ve döküntülü bir Zona, 50 yaş en kısa sürede başlamak son derece önemlidir.
hastalıktır. Çocuklukta suçiçeği geçiren kişilerde ve üzerindeki Günümüzde iki tip zona aşısı bulunmaktadır. Bun-
virüs, kranial sinirin duyusal ganglionlarına veya KOMPLIKASYONLARI NELERDIR? ların ilki, zayıflatılmış canlı virüs içeren Canlı Zoster
dorsal kök ganglionlarına yerleşerek yıllarca inaktif bireylerde daha sık Aşısı (ZVL). Bu aşı genellikle 60 yaş ve üzerindeki
durumda kalabilir. Bağışıklık sisteminin zayıflama- Zona hastalığının en yaygın komplikasyonu, döküntüler iyileş- bireylere tek doz olarak uygulanır. İkincisi ise canlı
sı, yaşlanma, stres veya bazı hastalıklar nedeniyle rastlanır. Bu sıklık tikten sonra bile devam eden ve aylarca sürebilen şiddetli sinir
virüs yeniden aktif hale gelerek zona hastalığını bağışıklık sistemiyle ağrısıdır. Bu durum özellikle yaşlı bireylerde daha sık görülür. virüs içermeyen Rekombinant Zoster Aşısı (RZV).
tetikleyebilir. Diğer komplikasyonlar arasında bakteriyel enfeksiyonlar, görme Bu aşı ise iki doz halinde uygulanır ve 50 yaş ve
yakından ilişkilidir. kaybı (eğer göz çevresinde zona gelişirse) ve nadiren nörolojik üzerindeki bireylere önerilir. İkinci doz, ilk dozdan
Zona hastalığı her yaşta görülebilse de, 50 yaş ve Yüksek bağışıklık sorunlar görülebilir. 2-6 ay sonra yapılır. Bağışıklık sistemi zayıf olan
üzerindeki bireylerde daha sık rastlanır. Görülme bireylerde de kullanılabilir.
sıklığı bağışıklık sistemiyle yakından ilişkilidir. seviyesini koruyan ZONA AŞISI KIMLERE YAPILMALIDIR VE KIMLERE
Yüksek bağışıklık seviyesini koruyan kişilerde zona kişilerde zona YAPILMAMALIDIR? Rekombinant zoster aşısı (RZV), canlı zoster
nadiren gelişir. aşısına (ZVL) göre daha yüksek etkinlik ve uzun
nadiren gelişir. Zona özellikle ileri yaşlarda ve bağışıklık sistemi zayıf olan birey- süreli koruma sağladığı için daha fazla tercih
Zona tipik olarak ateş, halsizlik ve şiddetli ağrı ile lerde ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Aşı, hastalığa yakalan-
ortaya çıkar ve bunu üç ila beş gün içinde cilt lez- ma riskini azaltmada ve komplikasyonların önlenmesinde etkili edilmektedir. Ayrıca, canlı virüs içermemesi
yonları takip eder. Lezyonlar başlangıçta maküler bir yöntemdir. Zona aşısı, genellikle 50 yaş ve üzerindeki yetiş- nedeniyle bağışıklık sistemi zayıf olan bireylerde de
olarak başlar sonra hızla ağrılı veziküllere dönüşür kinlere önerilir. Ayrıca, bağışıklık sistemi zayıf olan veya kronik güvenle kullanılabilir.
ve tek bir dermatom içinde dağılır. Ciltte oluşan hastalığı bulunan 19 yaş ve üzerindeki bireyler de aşı için adaydır.
veziküller genellikle patlar, ülserleşir ve sonunda Daha önce zona geçirmiş olanlar veya suçiçeği aşısı olmuş kişiler ZONA HASTALIĞI GEÇIREN BIRI
kabuklanır. Döküntüler kuruyana kadar bu aşama de aşı olabilir. TEKRAR ZONA OLABILIR MI?
en bulaşıcı dönemdir. Bu aşamada ağrı şiddetlidir
ve genellikle ağrı kesicilere yanıt vermez, 2-4 hafta Aşı, şu durumlarda yapılmamalıdır: Zona hastalığını geçirdikten sonra, yeniden zona
sürebilir. Kronik enfeksiyon, 4 haftadan uzun süren geçirme riski bulunmaktadır. Bu nedenle, daha
tekrarlayan ağrı ile karakterizedir. Ağrının yanı sıra, Aşının herhangi bir bileşenine karşı ciddi alerjik reaksiyon öy- önce zona geçirmiş olsanız bile, zona aşısı olmanı-
hastalar; uyuşma, karıncalanma ve iğnelenme gibi küsü olan kişiler, aktif zona geçirenler; bu durumda aşılama, zı öneriyoruz. Ancak, aşının hastalığı geçirenlerde
hisler yaşarlar. iyileşme sonrasına ertelenmelidir. Gebelere veya 4 hafta içinde ne zaman yapılması gerektiği konusunda net bir
gebe kalmayı planlayan kadınlara, tedavi edilmeyen tüberkülozlu
Herpes zoster’in cilt lezyonları herpes simpleks, hastalara, 38,5 derecenin üzerinde ateşi olan veya ağır şiddette görüş yoktur. Genel olarak, aktif zona enfeksiyonu
dermatitis herpetiformis, impetigo, kontakt der- akut hastalığı olanlara ve çocuklarda suçiçeği aşısının yerine ya- sırasında aşı yapılması önerilmez; iyileşme süreci-
matit, kandidiyazis, ilaç reaksiyonları ve böcek pılmamalıdır. Antiviral tedavi alan kişilerde, aşı uygulanmadan en nin tamamlanması beklenir. Bu süre kişiden kişiye
ısırıklarından ayırt edilmelidir. Cilt lezyonları geliş- az 24 saat önce ilaçlar kesilmelidir. Aşıdan en az 2 hafta sonra değişebileceğinden, en doğru zamanlamayı dokto-
meden önce meydana gelen ağrı, klinikte çoğu kez tedaviye devam edilebilir. runuzla belirlemek önemlidir.