Page 48 - LabMedya - 85

48 BİLİM

ÖLÜRKEN

BEYNİMİZDE

NE OLUYOR?

Sinirbilimci Jimo Borjigin, "ölmenin yaşamın önemli dopamin 40 ila 60 kat arttı. Kendinizi çok uyanık hissetmenizi sağ-
bir parçası" olmasına rağmen ölüm anında beyinde layan norepinefrin ise yaklaşık 100 kat arttı."
neler olduğu hakkında "neredeyse hiçbir şey" bilinme-
diğini fark ettiğinde çok şaşırmış. Borjigin, yaklaşık 10 "Ölüm bu kadar Borjigin'e göre hayvanlar canlıyken bu kadar yüksek seviyeleri gör-
yıl önce farelerin beynindeki nörokimyasal salgılar az şey bildiğimizi mek imkansız. Ekip 2015 yılında ölmek üzere olan farelerin beyinleri
üzerinde deney yaparken iki farenin öldüğünü ve bu üzerinde bir çalışma daha yaptı: "Her iki durumda da beyin aşırı
sayede tesadüfen beyinlerinin ölüm sürecini gözlem- öğrenince çok hareket halinde, hiperaktif bir durumdaydı."
leyebildiğini anlatıyor.
şaşırdım" diyen Borjigin'in ekibi 2023 yılında, yaşam destek ünitesine ve beyin aktivi-
BBC Mundo'ya konuşan Borjigin, "Farelerden bir tanesi sinirbilimci Borjigin, tesini ölçen cihazlara bağlı, ölmek üzere olan dört kişi üzerinde de bir
aşırı miktarda serotonin salgıladı. Halüsinasyon mu "Kalp krizinden çalışma gerçekleştirdi. Yakınlarının kararıyla bu kişileri hayatta tutan araştırmaya ihtiyaç duyulduğunu kabul ediyor. Ancak
görüyordu acaba?" diyor ve serotoninin halüsinasyonla solunum cihazları kapatıldı. Araştırmacılar cihazların kapatılmasının bu alanda 10 yıldan fazla süren araştırmalarından son-
bağlantılı olduğuna dikkat çekiyor. kurtulanların en az ardından hastalardan ikisinin beyninde yüksek düzeyde aktivite ra Borjigin, kalp durması sırasında beynin hiperaktif
yüzde 20-25'i beyaz olduğunu tespit etti. Bu, bilişsel işlevin bir göstergesi. olduğunu söylemenin mümkün olduğuna inanıyor.
Ruh halini düzenleyen bir hormon salgısı olan serotoni-
ni bu kadar yüksek düzeyde görmek Borjigin'de merak bir ışık gördüklerini Hastaların beyninde en hızlı beyin dalgaları olan gama dalgaları Peki oksijen alamadığını fark ettiğinde beyinde ne
uyandırdı: "Literatür araştırması yapmaya başladım. da tespit edildi. Gama dalgaları karmaşık bilgi işleme ve hafıza ile oluyor? "Biz de bunu anlamaya çalışıyoruz. Bu konuda
Ölüm süreci hakkında bu kadar az şey bildiğimizi belirtiyor" ifadelerini bağlantılı. Hastalardan birinde beynin her iki tarafındaki temporal bilimsel literatürde çok az şey var. Gerçekten, hiçbir
öğrenince çok şaşırdım." kullandı. loblarda yüksek aktivite gözlemlendi. şey bilinmiyor" diyen Borjigin, kış uykusundan bah-
sediyor ve insanlar ve fareler dahil bazı hayvanların
Michigan Üniversitesi'nde moleküler ve bütünleştirici Dr. Borjigin, sağ taraftaki temporal lobun empatiyle bağlantılı ol- oksijen eksikliğiyle başa çıkmak için içsel bir mekaniz-
fizyoloji ve nöroloji alanında doçent olan Dr. Borjigin, duğuna dikkat çekiyor. maya sahip olduğuna dikkat çekiyor: "Şimdiye kadar
o zamandan beri ölüm anında beyinde neler oldu- beynin, kalp durmasının masum bir seyircisi olduğu
ğunu inceliyor ve tespitlerinin sandığımızdan farklı Ölüme yakın deneyimler yaşayan bazı kişiler hayatlarının gözlerinin düşünülüyordu; kalp durduğunda beynin de öldüğü."
olduğunu söylüyor. Borjigin, bilim dünyasında kalbi önünden geçtiğini görebildiklerini veya önemli anları hatırlayabil-
duran bir kişinin öldüğünün varsayıldığını, ancak bu diklerini söylüyorlar. Birçoğu yoğun bir ışık gördüklerini söylerken, Ancak Borjigin durumun böyle olup olmadığını kesin
süreçte beyne değil kalbe odaklanıldığını dile getiriyor: bazıları da beden dışı deneyimler yaşadıklarını paylaşıyor. olarak bilmediğimizde ısrar ediyor: "Kış uykusu, beynin
"Bilimsel anlayışa göre beyin çalışmıyor gibi görünüyor aslında bu zor durumdan ya da oksijen eksikliğinden
çünkü kişiden tepki gelmiyor; konuşamıyor, ayakta Peki Dr. Borjigin'in çalışmalarında gözlemlediği hiperaktif beyin, kurtulacak mekanizmaya sahip olduğunu gösteren
duramıyor, oturamıyor." bazı insanların ölümün eşiğinde neden bu kadar yoğun deneyimler çok iyi örneklerden biri. Ancak bunun araştırılması
yaşadığını açıklayabilir mi? Borjigin, "Evet, bence açıklıyor" diyor gerekiyor."
Beynin çalışabilmesi için çok fazla oksijene ihtiyacı ve devam ediyor: "Kalp krizinden kurtulanların en az yüzde 20-25'i
var. Eğer kalp kan pompalamazsa, oksijen de beyne beyaz bir ışık gördüklerini, bir şey gördüklerini bildiriyor, bu da görsel Dr. Borjigin, kendisi ve ekibinin çalışmalarındaki
ulaşamaz. Borjigin, "Yani tüm yüzeysel göstergeler korteksin aktif olduğunu gösteriyor." bulguların dev bir buzdağının sadece görünen kısmı
beynin artık çalışmadığına ya da en azından hiperaktif olduğunu ve daha keşfedilecek çok şey olduğunu dü-
değil de hipoaktif olduğuna işaret ediyor" diyor. Araştırmacılar, solunum cihazları kapatıldıktan sonra yüksek be- şünüyor: "Şimdi soru şu: Ölmekte olan beyin niye daha
yin aktivitesi gözlenen iki hastanın durumunda, (bilinçli görmeyi aktif hale geliyor? Anlamak, incelemek, araştırmak ve
Borjigin, araştırma ekibiyle 2013 yılında fareler üzerin- sağlayan) görsel kortekslerinin, "bu tür görsel deneyimlerle ilişkili öğrenmek için bir araya gelmemiz gerekiyor çünkü
de yaptığı bir çalışmada hayvanların kalpleri durduk- olabilecek" yoğun aktivite gösterdiğini söylüyor. ölüm mekanizmasını anlamadığımız için milyonlarca
tan sonra çeşitli nörotransmitterlerde yoğun aktivite insana erken ölüm teşhisi koyuyor olabiliriz."
gözlemlendiğini anlatıyor: "Serotonin 60 kat artarken Dr. Borjigin, insanlar üzerinde yaptığı çalışmaların henüz çok az
kendinizi iyi hissetmenizi sağlayan bir kimyasal olan olduğunu ve ölüm sırasında beyinde neler olduğuna dair daha fazla Kaynak: https://www.gazeteduvar.com.tr/

Labmarkershop.com Türkiye’nin En Büyük ONLINE Laboratuvar Alışveriş Sitesi