Page 30 - LabMedya - 84

30 PSIKOLOJI

CEPTE.WEBDE.TABLETTE
www.labmarket.com.tr | / labmarketcomtr

Endişelenmeyin; laboratuvarınız
için aradığınız her şey burada!

İNSANLAR NEDEN

ALKIŞLAR?

Cannes Film Festivali’nde bazı filmler 10 dakikadan uzun süre
LabMarket, artık ayakta alkışlanabiliyor. O kadar ki, 2006’da Pan’ın Labirenti
filmi festivalde gösterildiğinde seyirciler 22 dakika ayakta
parmaklarınızın ucunda! alkışlamışlardı.

Cep uygulamamızla
size daha yakınız. İnsanlar neden en başta bir şeyi ya da birini takdir Crawley’e göre alkış, sesimizi kullanmadan çıkarabil-
etmek için avuçlarını birbirine vurmaya başladı?
diğimiz en yüksek akustik güce sahip. Mesela elleri-
Başka hayvanlar da alkışlıyor mu? Neden Cannes nizle uyluklarınıza veya bedeninizdeki başka bir yere
izleyicileri, ya da bizler, korna çalmak, ıslık çalmak vurduğunuzda, gürültü-ses gücü oranı daha az olur.
veya başka bir davranışta bulunmak yerine alkışla-
mayı tercih ediyoruz? Son olarak alkışlamak, bağırmak, haykırmak ya da
korna çalmakla karşılaştırdığımızda, toplumda çok
Psikolog Alan Crawley, Homo Sapienslerin (modern daha fazla kabul görüyor. Belki operada “bravo” ya da
insan) çok eski tarihlerde alkışlamaya başladığını “brava” diye bağıranlara hoşgörü gösterilebilir ancak
savunuyor. 2023’te bu konuda yazdığı makalede, alkışlamak, hem nazik ve yormayan, hem de coşkulu
sözlü dil yokken atalarımızın avcıların yaklaştığını ve uzunca bir süre devam ettirilebilen bir davranış.
haber vermek için, bazılarının da oyun için, ya da
rakiplerini rahatsız hissettirmek için alkış sesi çı- Bazı araştırmacılar, alkışın beğeni gösterisi olmanın
kardığını ortaya koydu. yanında başka amaçlar da taşıdığını öne sürüyor.
Mesela izleyiciler, bir ritüel etkinlik sırasında belli
Günümüzde de bazı primatların uzaktakilerle ileti- geçişlerde özellikle alkış tutuyorlar.
şim kurmak ya da akranlarının dikkatini çekmek için
alkışlarını kullandığını görüyoruz. Suyun altındaki Maçlarda ulusal marşlardan sonra alkışladıklarında,
boz foklar da gücünü ve baskınlığını göstermek için “Tamam, artık biraz da spor!” mesajını veriyorlar ör-
ellerini çırpıyor. neğin. Alkışların toplumsal bağları kuvvetlendirdiği
anlar da var. Örneğin İngiltere'de Covid pandemisi
TARİHTE NE ZAMAN ORTAYA ÇIKTI? sırasında günün belli saatlerinde sağlık çalışanlarına
destek için düzenli olarak alkış tutuluyordu.
Bir performansı beğendiğini göstermek için alkışlama
davranışı ne zaman ortaya çıktı tam olarak bilinmi- Pandemi nedeniyle birbirlerinden ayrı kalmaya
yor. İncil’de birkaç kez ibadet için veya sevinildiğini zorlanan insanlar, bu gürültülü kutlama eylemi sa-
göstermek için alkıştan bahsediliyor. Antik Mısır’da yesinde birbirlerine daha çok yaklaşıyorlardı. Bazı
da bu amaçla insanların ellerini çırptığı düşünülebilir. durumlarda ise alkışlar, başkaları tarafından uygun
Ancak görünen o ki, tiyatro oyunlarının ya da konuş- görülmeyebilir.
maların alkışlanması, ancak Antik Roma dönemine
gelindiğinde ortaya çıktı. İngiltere’deki Avam Kamarası’nda alkış, ya da bir kla-
sik müzik konserinde bölümler arasında alkış tutmak,
Antik Roma liderlerinin gözünde alkışlar, aynı sosyal uygun görülmeyen davranışlardan bazıları.
medyada alınan beğenilerin sayısı ya da beğeni anket-
leri gibi, popülerliğin hesaplanabilmesine yardım eden, SOSYAL BULAŞMA
duyulabilir bir ölçüm aracıydı. İmparator (Tiberius)
Nero’nun tiyatro sahnesindeki performanslar sonrası Alkışların “sosyal bulaşma” gibi bir etkisi de var. Yani
alkışlamaları için 5 bin askere para dağıttığı biliniyor. kalabalıkta küçük bir grup insanın alkışlamaya başla-
ması sonucu, bir anda mekandaki herkesin bu dav-
1500’lü yıllarda Fransız bir şairin dinleyicilere şiddetli ranışı taklit ederek alkışlamaya başlayacağını biliriz.
bir alkış için bedava bilet teklif etmesi ile, kiralık al-
kışlayıcı kavramı geri döndü. Bu profesyonel paralı Crawley, “Bazen insanlar bir mesaj iletmek isterler,
alkışlayıcılar ülkede iki yüzyıl boyunca da pek çok bazen de kendi tercihleri olmasa da toplumsal bas-
performansa katılarak seyircilerin coşkulu alkışlarına kıdan dolayı alkışlarlar” diye açıklıyor. 2013’te İsveç’te
liderlik ettiler. Alkışlamak oldukça basit bir eylem. Richard Mann yönetimindeki bir grup araştırmacı,
akademik dersler sonrasında ne olduğunu göz-
Araştırmalar bebeklerin ancak bir yaşında kasıtlı lemlediklerinde, alkış başladığında çoğu zaman bir
olarak alkışlayacak koordinasyona eriştiğini gös- hastalığın bulaşması gibi bu davranışın diğerlerine
teriyor. Çocuklar ise kolaylıkla alkış tutabiliyor. Şiir de yayıldığını ortaya koydular.
okumalarındaki parmak şıklatma gibi davranışlara
göre daha kolay. Bu nedenle farklı kültürler arasında Kaynak: https://www.bbc.com/turkce/articles/
yaygın. Elleri çırparak fazla güç sarf etmeden yüksek ckmmy5115k1o / Richard Fisher- Unvan,BBC Future
ses çıkarmak mümkün.