Page 4 - LabMedya - 74

4 YAŞAM

UCUZ MU

YAŞIYORUZ?

Asıl olarak ucuz ve pahalı kavramı, kalite ile kesiliyor. Çoğu defa ayaktaki yolcular ceza yazan kunda işçi taşımak ve inşaatlarda bilmem kaçıncı
ilişkilendirilmelidir. Çoğu defa düşük fiyat/ trafik memuruna itiraz ediyor. Kimi kamu ve özel kattan düşmek şeklinde kayıtlara geçiyor. Çoğu
yüksek fiyat ile ucuz/pahalı konuları karıştırılır. sektör kuruluşlarının kentten iş yerine servisleri işçinin sigortası yok. Bir kaza olduğunda çoğu kez
Bir malın ya da hizmetin bedeli, ödenen fiyat/ var. Bunlarda bile bazen ayakta seyahat etmek işveren kaza öncesi gibi saat farklılığı ile sigorta
kalite/ tatmin ile ilişkilendirilmelidir. Basit bir ya da 2 kişilik koltuğa 3 kişinin oturması sıkça yaptırma yoluna gidiyor. Ucuz yaşıyoruz değil mi?
örnekle timsah derisi çok özel bir el çantasına görülüyor.
birkaç bin € ödediniz. Bu sizi tatmin ediyorsa - Turistik oteller dâhil olmak üzere her türlü
fiyat önemli değildir. Başkalarının bunu saçma - Hazır servislerden söz açmışken ihale ile devam lokantada müşteriye sunulan tüm yemeklerin
bir ödeme olarak yorumlaması da önemli de- edeyim. Kamu ya da özel sektör kuruluşlarında 72 saat süre ile yasal olarak soğukta saklan-
ğildir; paranız vardır, bu çantayı aldınız, mutlu Prof. Dr. servis ihalesi yapılır ve en düşük fiyat veren şir- ma zorunluğu vardır. Herhangi bir gıda kaynaklı
oldunuz ve nokta. Kadir HALKMAN ket ihaleyi alır. İhaleyi alan şirketin para kaza- zehirlenme durumunda işletmeci tarafından şa-
Ankara Üniversitesi nabilmesi için 2-3 ihaleyi de kazanması gerekir. hit olarak korunan bu yemekler, kamu kontrol
Her zaman verdiğim örnekle depremlerde ön- Gıda Mühendisliği Örneğin sabah 07.00’de ilk grup alınır ve 07.45’te kuruluşlarınca analiz edilir ve yapılan yemekte
celikle yıkılanlar kamu binalarıdır, çünkü en Bölümü taşıma biter ve hemen güzergâha göre 08.00’de patojen bir bakteriye rastlanırsa işletme çok
düşük fiyatı veren müteahhitler tarafından ikinci grubun taşınması başlar. Bu böyle devam ciddi ceza öder. Şöyle devam edelim: Lokanta,
yapılmışlardır. ∕ eder. Kuşkusuz servis şoförleri zamana uymak hazırlanan yemeği soğukta saklamadı ve günün
için her türlü trafik kuralının dışında hız yaparlar, birinde gıda kaynaklı bir zehirlenme oldu. Kamu
Özellikle gelişmiş ülkelerde her türlü mal ve servistekiler tam tabiri ile kelle koltukta iş yerle- kontrol otoritesi ilgili lokantaya gelerek şahit
hizmet üretiminde asgari/standart bir kalite Korkarım ucuz rine gider ve aynı şekilde evlerine dönerler. Kimi numuneyi istedi. Lokanta yetkilisi, sahtekâr bir
geçerlidir. Kalite standardı, çoğu defa ulusal kuruluşlarda servis araçları kuruluşun malıdır, şekilde boynunu bükerek “kaç defa uyardık ama
ve/veya uluslararası kurallar ile belirlenmiştir. yaşadığımızı servis sürücüleri de kuruluşun elamanıdır. Bir aşçı yardımcısı numune almamış, cezaya razıyız”
Ama gelişmekte olan ülkelerde bu standartla- sanıyorken fabrikada böyle bir uygulama olduğunda bunun dediğinde yapılacak bir şey kalmaz. Lokantaya bir
ra her zaman uyulmadığı açıktır. Daha önceki bir ek maliyeti vardır ve buna göre üretici firma miktar ceza kesilir ama lokanta bu cezayı öde-
yazılarımın birinde depreme dayanıklı bina ya- aslında çok “servisler bizim özel malımızdır, bu nedenle ma- meye dünden razıdır, aksi halde şahit numunenin
pımında uzman olan Japonların 2011 yılındaki pahalı yaşıyoruz. liyetlerimiz rakiplerimizden biraz daha yüksektir, analizinde ters bir şeyler çıkarsa ödenecek ceza
depremden sonra oluşan tsunami sonrası dev etik kurallar çerçevesinde çalışanlarımızın gü- çok daha yüksektir. Değerli hocam Prof. Dr. Aziz
dalgaların Fukuşima nükleer santralini de vur- Hiçbir şey insan venliği önemlidir ve siz sayın tüketiciler fiyatı biraz Ekşi’den duyduğum bir deyiş: “Ceza ekonomik
duğunu ve reaktörleri su basarak büyük bir daha yüksek olsa da bizim ürünlerimizi tercih olursa bunu birileri kabul eder”. Sonuçta ucuz
nükleer felakete yol açtığından bahsetmiştim. hayatı kadar edin” diyemez. Bu durumda kâr azalacaktır ama yaşıyoruz değil mi?
Muhtemelen bu santral, standartlara uygun ola- pahalı değildir. web sayfasında bunu reklam olarak duyurabilir.
rak inşa edilmiştir ama Japonya koşullarında Kimi özel eğitim kurumlarının öğrenci servisleri de Korkarım ucuz yaşadığımızı sanıyorken aslında
standart dışı bir deprem her şeyi değiştirdi. ∕ kurumun kendi malıdır ve servis ücretini velilere çok pahalı yaşıyoruz. Hiçbir şey insan hayatı kadar
Bir arkadaşım, Türk Cumhuriyetlerinden birisin- yıkar. Hangisi daha ucuz? pahalı değildir. Şimdilerde sanayide daha ucuz iş
gücü olarak Suriyeliler, Afganlar, Pakistanlılar
de baraj ihalesi için teklif vermiş. Barajın gövde - Covid-19 pandemisinin başladığı tarihte İstan- vb. ülkelerin insanları kullanılıyor. Kapitalizmin
yüksekliğini hesaplarken maksimum yıllık yağış bul’da bir sanayici arkadaşım, tüm personelin soğuk yüzü denen budur. 1960’lı yılların ortasında
miktarını göz önüne almış. İşveren buna itiraz mesai saatlerini yeniden düzenledi. Öncesinde Türkiye’den ve başka ülkelerden Almanya’ya çok
etmiş “o, geçmişteki maksimum yağış miktarı idi 08.30-12.00; 12.00-13.00 yemek molası ve 13.00- ciddi bir ucuz işçi göçü oldu. Sanayide işçi ma-
ve ileride bundan daha fazla yağış olmayacağını 17.30 olan günlük mesai saatlerini 06.30-10.30; liyetleri ciddi bir giderdir. XYZ ülkesinde tarlada
kimse garanti edemez”. Bu da farklı bir kalite 10.30-11.30 yemek molası ve 11.30-15.30 olarak domates toplayan ve salça fabrikasında çalışan
yaklaşımı. Kuşkusuz bu yaklaşımla inşa edilen değiştirdi. Çalışanlar trafik yoğunluğuna kal- işçiye maaş olarak sadece bir öğün pirinç lapası
barajın fiyatı yükseliyor ama sonuçta çok daha madan işlerine gidip geldiler ve toplu taşımada verirseniz, sonuçta üretim maliyeti çok düşer ve
ucuza geliyor. pandeminin olumsuz etkisinden olabildiğince dünya pazarını ele geçirirsiniz.
Türkiye’den örneklerle devam edeyim. kurtuldukları için mutlu oldular ve iş verimleri Güneydoğu Asya ülkelerinde ekonomik kullan-
arttı. Kış aylarında da aynı program uygulandı. Ne
- Minibüslerde ayakta yolcu taşınması yasaktır. kadar akıllı ve ucuz bir çözüm değil mi? ma ömrünü tamamlamış gemilerin sökülmesi/
parçalanması konusunda sosyal medya hesap-
İstanbul gibi bir metropolde bunun uygulanma- - 1999 Gölcük depreminden sonra yıkılan binalar- larında insanın içini acıtan pek çok görüntü var.
sı mümkün görülmemektedir. Aksi halde aynı da standart dışı malzeme kullanıldığı saptandı.
hatta daha fazla minibüs olmalıdır ve bu trafik Oysa bu binalar benzerlerine kıyasla oldukça Ama sonuçta birileri altın kaplamalı arabalara
sıkışıklığına neden olacaktır. Tüm kentlerde düşük fiyatlarla satılmıştı. Bunların ucuz olduğu binerken bizim sadece içimiz acıyor.
her hatta hemen metro inşası ekonomik olarak sanıldı ama sadece fiyatları düşüktü.
çok zor hatta mümkün değil. Yasak da olsa bir Gerçekten ucuz mu yaşıyoruz?
süre minibüslerde uzunca bir süre ayakta yolcu - İş kazalarında dünya genelinde ön sıralardayız.
olarak devam edeceğiz. Trafik kontrollerinde En fazla iş kazaları, tarımda açık traktör römor- Sevgiyle,
ara sıra ayakta yolcu alan minibüslere ceza