Page 28 - LabMedya - 57

28 GENETİK www .labmedy a.c om

GENETİK KANSERİN TEDAVİSİ

MÜDAHALELERDE FİLLERİN GENETİK

SON TEKNOLOJİ: KODUNDA SAKLI

NÜKLEOTİD OLABİLİR

DÜZENLEME Büyük memeliler, bedenleri ve uzun baktık. Gördüğümüz şey bizi şaşırttı ama
ömürleri göz önüne alındığında
çok anlamlı oldu. Onarım oranı benzerdi
insanlardan çok daha fazla kanser riskine
ancak fillerde, genom koruyucunun
sahip olmalıdır. Oxford Üniversitesi’nin saldırı yöntemini farklıydı: hücre ölümü.
CRISPR TEKNOLOJİSİNİ TEMEL ALAN SON epidemiyoloğu Richard Peto’nun Kanser geliştirmememiz o kadar
TEKNİKTE DNA ÜZERİNDEKİ HER BİR PARÇA araştırmalarına göre daha büyük hücreler önemlidir ki, hücrelerin bölünmesini takip
üssel olarak daha fazla hücreye dönüşme
edip kansere dönüşüp dönüşmeyeceğini
TEK TEK DEĞİŞTİRİLEBİLECEK. potansiyeline sahip olmasına rağmen; tespit etmek yerine; zarar görmüş
kanser ihtimali daha düşüktür. Şimdi, hücreden tamamen kurtulmak için nihai
araştırmacılar nedenini bildiklerine korumaya ihtiyacımız var” dedi.
inanıyor ve bunun insanlar için örnek
olarak alabileceklerini söylüyor. Bir sonraki adım, p53’ün türler arasında
işe yarayıp yaramayacağını görmek oldu.
Kıdemli ortak yazar Dr. Joshua Fare hücrelerinin, p53 geninin ekstra
Schiffman, “Filler, insanların 100 katı kopyaları verildiğinde kanser direnci
büyüklüğünde. Hepsi kanserden ölüyor geliştirdiği görülüyor. Şimdi laboratuvarda
ve nesilleri tükeniyor olmalıydı. Fakat Schiffman, fillerin p53’ünü aldıklarını ve
daha az kanserleri var” diyor. Çoğu insan, ne olduğunu görmek için Li-Fraumeni
p53’ü (kanserle savaşan bir protein, hücrelerine naklettiklerini söyledi.
Schiffman “genomun koruyucusu” P53‘ün etkisini taklit edebilecek bir ilaç
olarak adlandırıyor) kodlayan bir genin olabileceğine ve bu genleri kansere
iki kopyasına sahiptir. Kalıtsal bir kanser yakalanma riski taşıyan kişilerde ya da
yatkınlığı sendromu olan Li-Fraumeni zaten hasta olan kişilerde hastalığı tedavi
olan insanlarda, bu proteinini kodlamak etmek için kullanabileceğine inanıyor.
için iki yerine sadece bir kopya bulunuyor. Önümüzdeki üç ila beş yıl içinde klinik bir
Bu hücre, hasarı onarmak ya da kanserli deney yapmayı umuyor.
olma yolunda ilerleyen bir hücreyi
yok etmek için harekete geçebiliyor. Çalışma, hastalarıyla konuşurken ona
Schiffman, Li-Fraumeni Sendromu olan yeni bir bakış açısı kazandırıyor ve
Son dönemde adı sıkça duyulan CRISPR- düzenleme tekniklerinde verimliliğin ise kişilerin yaşamları boyunca kanser Schiffman şöyle devam ediyor; “Önümde
Cas9 uygulamasının insan genleri üzerinde bunun 10’da 1’i kadar olduğunu söylüyor. geliştirme riskinin %100 civarında sendromu olan ve kesinlikle kanser
değişiklik yapmak için ideal olmadığı Ancak nükleotid düzenleyiciler sadece daha olduğunu söyledi. olacak bir hastam olduğunda onlara
biliniyor. İnsanlarda hastalıklara neden olan verimli değil, aynı zamanda CRISPR-Cas9 filler kanser olmuyor ve fillerden ders
genetik sorunların önemli bölümü DNA tekniğine göre daha da az hataya neden Filler, p53’ü oluşturan genin 40 almak için hayvanat bahçesi ve sirkle
üzerindeki tek bir noktadan kaynaklanıyor, oluyor. CRISPR-Cas9 tekniğinde DNA’nın kopyasına sahiptir. Schiffman’ın birlikte çalışıyoruz. Bu yüzden bir gün
CRISPR-Cas9 uygulaması ise bazı iki iplikçiği de kesiliyor, hücre hasarı tamir dediğine göre bu sayı insanlardan asla kanser olmamanız gerekiyor”.
durumlarda bu kadar etkili işleyemiyor. Bu ederken rastgele baz çiftleri eklenebiliyor sadece iki olarak sayılıyor. O ve Arizona Sonra, çocukların gülmeye ve hayvanat
nedenle araştırmacılar nükleotid düzenleme ya da silinmiş olabiliyor. Eyalet Üniversitesi’ndeki evrimsel bahçesine nasıl gitmek istediklerini
gibi daha kesin ve verimli işleyen gen bir biyolog olan kıdemli yazar Carlo konuşmaya başladığını anlatıyor.
değiştirme araçları üzerinde çalışıyorlar. Araştırmacılar yeni yöntemi evrim ağacının Maley, fillerin p53’ünün kanserli ya da
Çin’deki Şangay Teknik Üniversitesi’nden köklerinden itibaren uygulamaya başladılar: kansere dönüşmekte olan hücreleri Schiffman ve ekibi sonuçları 2019’un
Xingxu Huang da bunlardan biri. Önce bakteriler, mayalar, pirinç, buğday, insanlarınkinden daha yüksek oranda son aylarında Journal of the American
zebra balığı, fare, tavşan ve maymun. tamir edeceği teorisini ortaya attı. Medical Association’da yayımladı.
Huang tek noktada mutasyon Hayvan modellerinde kullanılan tekniğin Schiffman “Sonuçlarımıza yakından Kaynak: Webtekno.com
gerçekleştirebilen yeni bir tür gen insan hücrelerinde de kullanıldığı ifade
düzenleyici protein üzerinde araştırmalar edildi. Şimdi sırada insanlarda genetik
yapıyor. Nükleotid düzenleyici olarak hastalıkların tedavisinde kullanılmaları var.
adlandırılan bu proteinler; gen üzerindeki Ancak öncelikle bazı sorunların aşılması
bir baz çiftini, DNA’yı kesmeye gerek gerekiyor.
kalmadan değiştirebiliyor. DNA üzerinde yer
alan baz çiftlerinden biri olan sitozin-guanin Yeni teknikte de hedeflenen noktadan
(C-G) çiftini kimyasal olarak timin-adenin farklı yerlerde düzenleme olması riski
(T-A) çiftine dönüştüren ilk baz düzenleyici var. Ayrıca klinik uygulamaya geçilse bile,
2016’da Harvard Üniversitesi’nden araştırmacıların bu tekniğin dokulara
biyokimyacı David Liu ve Alexis Komor uygulanabilmesi için daha uygun yöntemler
tarafından bulundu. Aynı laboratuvardan geliştirmeleri gerekiyor. Ancak daha iyi
Nicole Gaudelli de A-T baz çiftini G-C baz nükleotid düzenleme sistemlerinin de
çiftine çeviren ilk baz düzenleyiciyi bundan geliştirilmekte olduğu ifade ediliyor. Nature
bir yıl sonra geliştirdi. Dergisi’nde yayınlanan makalede, daha
geniş yelpazede hedeflere yönelik onlarca
Huang geleneksel baz düzenleme baz düzenleyici geliştirildiği belirtiliyor.
tekniğinde verimin %40-50 civarında
olduğunu, geleneksel hale gelmiş gen Kaynak: Gıda Hattı