Page 36 - LabMedya - 53

36 GIDA www .labmedy a.c om

YAPAY

TATLANDIRICILARIN

BEYİN VE

MİKROBİYOTA

ÜZERİNDE ETKİSİ

Ceren İNCE / Gıda Yüksek Mühendisi

Şeker ve yapay tatlandırıcıların beynimizi yapılan bir çalışmada, normal şeker ve hayvan modelleri çalışmaları üzerinde Yapay tatlandırıcılara alternatif olarak
ve bağırsaklarımızı nasıl etkilediği veya sukraloz ile tatlandırılmış su alan yapay tatlandırıcıların alımıyla tokluk kullanılabilecek “şeker alkolleri” ise
olgusu; değişen yaşam ve beslenme gönüllüler için fMRI taramaları yapılmıştır. hormonu salgılanması görülmemiştir. Bazı sentetik tatlandırıcıların aksine büyük
alışkanlıklarıyla birlikte önem kazanan bir Şeker (sükroz), beynin ödül veren in vivo çalışmalar, yapay tatlandırıcıların oranda mikrobiyotayı olumlu yöne
konu haline gelmiştir. Şeker, beyindeki bölgelerini harekete geçirmesine rağmen; kan beyin bariyerini geçip tat reseptörleri etkilemekte ve bir prebiyotik özellik gibi
hedeflere ulaşıp kendinize iyi bir şey sukralozun beynin glikoz bakımından ile etkileşime girebileceğini göstermektedir. davranmaktadır. Sağlıklı gönüllülerde
yapmış gibi hissetmenizi sağlayan dopamin zengin bir şey tüketildiğini fark etmediği Son zamanlarda fareler üzerinde yapılan yapılan bir çalışmada şeker alkollerinden
salgılanmaktadır. sonucuna varılmıştır. Bununla birlikte, bir çalışmada, oral yolla alınan asesülfam maltitolün pastacılık ürünlerine katılmasıyla
nörogörüntüleme çalışmaları, sentetik potasyumun kan beyin bariyerini Bifidobacteria miktarı artmıştır. Maltitol ve
Yapılan bazı hayvan çalışmaları, yapay tatlandırıcı tüketiminin tatlı tat ile ödül geçebildiğini ve beyin dokusunda birikerek polidekstroz verilince hem Bifidobacteria
tatlandırıcıları bırakmanın diğer herhangi arasındaki ilişkiyi değiştirebileceğine hasara yol açabildiği gözlenmiştir. hem de Lactobacillus miktarında artış
bir bağımlılıktan vazgeçmek kadar zor dair bazı kanıtlar sağlamıştır. Sukroz ve
olabileceğini göstermektedir. Sıçanlara, sukralozun ortak tat yollarını aktive ettiğini, Son yıllarda yaşam tarzı ve beslenme gözlenmiştir. Bunun yanında bağırsakta
damar yoluyla verilen kokain ya da sakarin ancak sukroz tüketiminden sonraki beyin alışkanlıklarının değişmesiyle birlikte bulunması istenen kısa zincirli yağ
arasından seçim yapma şansı verildiğinde tepkisinin sukralozdan daha güçlü olduğu işlenmiş ve ambalajlı gıdaların tüketimini asitlerinden propiyonat ve bütirat miktarları
çoğunun sakarini seçtiği gözlemlenmiştir. bulunmuştur. arttırmıştır. Bu durum; bu kimyasal da artmıştır.
maddelerin tüketiminin artmasına bağlı
California-San Diego Üniversitesi’nde Gastrointestinal sistemde yapılan in vitro olarak, kabul edilebilir günlük alım Sonuç olarak yapay tatlandırıcılar beynin
düzeylerinin aşma riskini beraberinde iştah tokluk mekanizmasını modifiye
getirmektedir. Gıda katkı maddelerinden ederek tokluk hissi oluşturmamakta.
kaynaklanan riskin karakterizasyonu; Diğer yandan mikrobiyotada oluşan glikoz
sadece genel popülasyon için üretilen intoleransının, muhtemel kilo artışına
verilere değil, aynı zamanda aşırı katkı yol açtığı yapılan hayvan çalışmaları
maddesi tüketicileri olabilecek riskli sonucunda ortaya çıkmaktadır. Çeşitli gıda
alt gruplara (örneğin; diyabette yapay katkı maddeleri göz önüne alındığında,
tatlandırıcı kullanımı) odaklanılmaktadır. insan mikrobiyotası üzerindeki etkileri
konusunda insan bağırsağının in vitro
Katkı maddeleri ve mikrobiyota modellerin de kullanıldığı daha ileri
arasındaki ilişkiyi destekleyen deneysel
kanıtların büyük çoğunluğu farmakolojik araştırmalara gereksinim duyulmaktadır.
modellerinde üretilmiştir. Sıçanlar üzerinde Çok sevdiğim bir hocamın 40 trilyon
yapılan çalışmalar; 12 hafta boyunca mikroorganizmanın yaşadığı bağırsak
sukraloz tüketerek bağırsaklarda sağlıklı mikrobiyotasına ithafen söylediği bir söz
bakterilerin %47-80’inin daha az olduğunu, gibi; “Ev sahibi biz miyiz yoksa onlar mı?”
oysa daha zararlı olanların mevcut kaldığını
göstermektedir. Sağlıcakla…

2014’te İsrail’de yapılan bir çalışmada Kaynaklar:
da, 11 hafta boyunca farelere yapay - Land, S. (2018). Are Artificial Sweeteners Safe for
tatlandırıcılar verilmiştir. Farelerin the Brain and Gut. / siimland.com
bağırsak mikrobiyotası değiştirildiğinde, - Burke, M. V., & Small, D. M. (2015). Physiological
kan şekerinin yükseldiği ve glikoz mechanisms by which non-nutritive sweeteners
intoleransını geliştirdiği gözlenmiştir. Diğer may impact body weight and metabolism.
araştırmacılar, insan ve sıçan hücrelerini Physiology & behavior, 152, 381-388.
3 hafta boyunca aspartam ve asesülfam
potasyuma maruz bıraktığında; her iki - Low, Y., Lacy, K., & Keast, R. (2014). The role of
tatlandırıcının da lipit metabolizmasının sweet taste in satiation and satiety. Nutrients, 6(9),
olumsuz yönde değiştirdiğini tespit etmiştir. 3431-3450.
Aspartamın, vücutta oldukça glikojenik bir - Çetinbaş, S., Kemeriz, F., Göker, G., Biçer, İ., &
kısa zincirli yağ asidi olan propiyonik aside Velioğlu, Y. S. (2017). İnsan Mikrobiyomu: Beslenme
hızlıca metabolize olduğu bilinmektedir. ve Sağlık Üzerindeki Etkileri. Akademik Gıda, 15(4),
Araştırmacılar, insülin toleransı üzerine 409-415.
olumsuz etkilerinin kaynağının bu - Gültekin, F., Öner, M. E., Savaş, H. B., & Doğan,
olabileceği sonucuna varmışlardır. Şaşırtıcı B. (2017). Tatlandırıcılar, Glikoz İntoleransı ve
bir şekilde bu değişiklikler, glikoz veya Mikrobiyota. Journal Of Biotechnology And Strategic
fruktoz gibi doğal şekerlerin varlığında Health Research, 1, 34-38.
meydana gelmemiştir.