Page 35 - LabMedya - 48

35
www.labmedya.com

ARILAR

İNSANLARIN BİN YILDA KAVRAYABİLDİĞİ

SIFIR KAVRAMINI ALGILIYOR

Bulgular doğruysa, arılar, primatlar, yunuslar öğreneceği gibi bazı kanıtlar biriktirmeye Kariyerinin çoğunda arı bilişini inceleyen
ve papağanları içeren elit bir kulübe katılan başlıyordu” diyor Adrian Dyer, RMIT Londra Queen Mary University'den bir
ilk omurgasızlar olacaklar. University of Melbourne’de doktora araştırma görevlisi olan Clint Perry, arıların
sonrası öğrenim gören bir öğrenci ve davranışları için sıfır kavramını anladıkları
Matematiksel bir kavram olarak, sıfır çalışmanın ortak araştırmacısı. “Bu hayvan hakkında başka açıklamalar olabileceğini
fikri, insan toplumunda nispeten yeni ve modelinin karmaşık şeyleri öğrenebilme ve bu yüzden bu konuda ikna olmadığını
tartışmasız olarak devrim niteliğindedir. yeteneğine sahip olduğunun farkındaydık… söylüyor.
İnsanların cebir, kalkülüs ve Kartezyen bu arı beyninin sıfır kavramını işleyip
koordinatları geliştirmelerine izin vermiştir işleyemeyeceğini görmek için bir deneyi Perry, “Sonuçlara ilişkin daha sıkı
ve özellikleri hakkında sorular bugün resmileştirmenin doğru zamanıydı.” bir açıklama, arıların görevi çözmek
matematiksel tartışmaları teşvik etmeye için “ödül geçmişini” - yani, her bir
devam ediyor. Bu yüzden, arıların (karmaşık Bu hipotezi test etmek için, ekip ilk önce uyaranın ne sıklıkla ödüllendirildiğini”
ve toplum temelli böcekler olmalarına arılara, daha önce yapılan araştırmaların kullandıklarını söylüyor. Örneğin “daha
rağmen yine de böcek olan) sayısal olarak arıların yapabileceğini ileri sürdüğü “daha az” arıları, sadece boş panelin onlara
hiçbir şeysizlik kavramına hakim olmaları büyük” ve “daha az” kavramlarını öğretti. yüzde 100, tek biçimli panelin yüzde 80
olası görünmektedir. Araştırmacılar, eğer arılar sıfırın çeşitli pozitif bir ödül kazandırdığını öğreniyorlardı.
sayılardan daha az olduğunu başarılı bir Başka bir deyişle, arılar özellikle kavramı
Susam tohumu büyüklüğündeki beyinlerine şekilde gösterebilirlerse, bunun böceklerin anlamalarını gerektirmeksizin, gösterildikleri
rağmen, bal arıları kendilerini böcek sıfırın sayısal değerini anlamaları demek panellerle yapabilecekleri en iyi tahminlere
dünyasının dehaları olarak ispatlamışlardır. olduğunu düşündü. oynuyorlardı.
Araştırmacılar, arıların yaklaşık dört taneye
kadar sayı sayabileceğini, soyut kalıpları Bunu yapmak için önce her biri on farklı Perry, “[arıların sıfır işleyişini] bir olasılık
ayırt edebildiğini ve diğer arılar ile yerler arı türünden oluşan iki arı grubunun olarak görebilirim - saymak ve sayıların
hakkında konuşabildiklerini buldu. Şimdi, dikkatini iki beyaz panelin gösterildiği değerini değerlendirebilmek, hayatta
Avustralyalı bilim insanları arıların en ve değişik sayılarda siyah şekiller içeren kalmak için uyarlanabilir bir avantaj
etkileyici bilişsel yeteneklerinin ne olduğunu duvara çektiler. Arılara “daha az” ya da sağlayabilir” diyor. “Neden [arıların]
bulmuşlardır: “sıfır işlem” ya da hiçbir “daha fazla” kavramlarını öğretmek için yapamayacaklarını anlamıyorum. Ancak bu
şeyi bir ve iki gibi daha somut niceliklerle şekilli panele doğru ilerlemelerini sağlamak deneyler tekrarlanmalı ve yorumlama buna
karşılaştırılabilecek sayısal bir değer olarak amacıyla gıda ödüllerini kullanarak arıları göre doğrulanmalıdır.”
kavramsallaştırma yeteneği. eğitmeye karar verdiler. Her iki resimde de
pozitif sayıda şekil bulunan iki beyaz paneli Dyer, ekibinin sonuçlarının geçerliliği
Görünüşte sezgisel olsa da, sıfatı anlama karşılaştırarak, arılar hızlı bir şekilde doğru konusunda iyimser. Ayrıca bu araştırmanın,
yeteneği aslında türler arasında oldukça olana uçmayı öğrendi. sıfırın kavramsallaştırılması yeteneğinin,
nadirdir ve omurgasızlarda duyulmamış düşündüğümüzden daha yaygın
bir şeydir. Bir basın açıklamasında, 8 Ancak asıl zorluk, panellerden birinin hiçbir olabileceğini öne sürüyor - ona göre antik
Haziran'da Science dergisinde yayınlanan şekil içermemesiyle ortaya çıktı. Birkaç çağlardaki insanlar, bilişsel olarak olasılıkla
bir makalenin yazarları, bu yeteneği ile denemede, “daha az” arıları boş panele sıfır işleme potansiyeline sahipti.
primatlar, yunuslar ve papağanlar da dahil akın etti ve “daha fazla” arıları, şekilleri
olmak üzere genel olarak oldukça zeki olan panele yönlendirildi. Araştırmanın Dyer, “Sıfır kavramını hiç kullanmamış
olduğunu düşündüğümüz türleri “seçkin küçük örneklemine rağmen, araştırmacılar görünen bazı insan antik kültürlerimiz
bir kulüp” olarak isimlendirdi. İnsanlar bile arıların sıfır işleme kabiliyeti sergilediğine vardı… ama hayvan türlerine baktığımızda,
her zaman o kulüpte bulunmamışlardır: inanıyorlardı. beyinlerinin bu bilgiyi işleyebildiğini LABORATUVARDA
Sıfır kavramı ilk olarak Hindistan'da M.Ö. görüyoruz” diyor. “Eski uygarlıkların
458'de ortaya çıkmış ve 1200'e kadar Arıların sıfır işlemedeki başarısı, boş panel, kesin olarak sıfırı işleyebileceği beyinleri
İtalyan matematikçi Fibonacci onu ve diğer daha az içeren bir panel ile karşılaştırıldığı vardı. Ama bu özellik kültürlerinin nasıl
başka Arap rakamlarını getirene kadar batı zamandan çok, dört veya beş olmak kurulduğuyla ilgili bir şeydi; sayı dizileri UZMAN
dünyasına girmemişti. üzere birçok şekle sahip bir panel ile hakkında düşünmekle pek ilgilenmediler.”
kıyaslandığında daha iyi oldu. Başka bir
Avustralya'nın Clayton şehrindeki Monash deyişle, karşılaştırma sayısı sıfırdan ne Araştırmanın yapay zekânın gelişiminde
University, Fransa'daki Toulouse University kadar uzaklaştıysa, arıların hangi panelin olası bir sonucu da var. Dyer, arılar gibi
ve RMIT University of Melbourne'ndaki daha az şekle sahip olduğunu daha iyi hayvanların beyinlerinin anlaşılmasının
hayvan bilişi araştırmacıları, bal arılarının bu belirlediler. Dyer, ilginç şekilde, sonuçların yapay zihnin yeteneklerini geliştirmemize www.
kavramı kavrayabilen sadece birkaç türden araştırmacıların arılarda kullandığı yardımcı olabileceğini düşünüyor. Fakat omnilab. com.tr
biri olabileceğine dair bir düşünce geliştirdi. benzer bir deney tasarımı kullanarak ilk adım, bu yeteneğin arkasındaki beyin
Beyinlerinde bir milyondan daha az çocuklarda bulduğu sonuçlarla tutarlı süreçlerini araştırmak.
nöronuna sahip olmalarına rağmen - insan olduğunu söylüyor. Arıların ve insanların
beynindeki 86.000 milyona kıyasla - ekip sıfır işleme kabiliyetindeki bu benzerliğin, Dyer “Sıfır kavramını ve beynimizin bunu
arıların bilişsel potansiyellerini fark etti. arıların ve insanların, benzer yollarla sıfırın nasıl kodlayabileceğini anlamaya çalışmanın
kavramsallaştırılmasının olası olduğunu ileri şafağındayız” diyor. “Bu çalışmada yüksek
“Laboratuarım, arıların alet kullanımı, sürdüğünü söylüyor. kaliteli davranışsal veriler üretildi ve bundan
'futbol' oynama gibi birtakım gelişmiş bazı çıkarımlar yapabiliriz. Ama bizler
bilişsel görevler yapabileceği, bir ödül Diğer arı bilişi uzmanları ise, bu deneyin etkili tam sinir ağlarını bilmiyoruz - bu da,
almak için bir topu manipüle edeceği arıların sıfır konseptini kesin olarak yapmayı umduğumuz gelecek iş.”
ve bilgiyi insan yüzlerinde kodlamayı kanıtladığından kuşku duymaktadırlar. Kaynak: www.smithsonianmag.com