Page 62 - LabMedya - 45

62 www.labmedya.com

DÜNYAMIZI DEĞIŞTIREN

BIR DALGA:

MICHAEL FARADAY

MICHAEL FARADAY, ÜNLÜ INGILIZ FIZIK VE KIMYA BILGINIDIR. ELEKTROMAGNETIK ENDÜKSIYONU, ELEKTROLIZ
KANUNLARI VE IŞIK ILE MANYETIZMA ARASINDA OLAN TEMEL BAĞLANTILARI BULAN KIŞIDIR. YAPTIĞI
BU KEŞIFLER SAYESINDE, MODERN ANLAMDAKI ELEKTROMAGNETIK ALANLAR TEORISINI OLUŞTURAN
KAVRAMLARIN ESAS TEMELLERINI ATMIŞTIR. GÜNÜMÜZDE TÜM ELEKTRIK MOTORLARI VE DINAMOLAR
BU ESASLARDAN FAYDALANILARAK ÜRETILMEKTEDIR. FARADAY, ELEKTRIK ÇAĞININ BAŞLAMASINA IMKAN
SAĞLAYAN EN ÜNLÜ BILIM INSANLARINDAN BIRI OLARAK KABUL EDILMEKTEDIR.

Michael Faraday, 19. yüzyılın en Londra'da bulunan Kraliyet Enstütüsü'nde 1831 senesinde bir bobinin yakınında vatandaş olarak yaşamak istediği için
büyük bilim insanlarından biridir. bir müşterinin sağladığı biletle 1812 hareket ettirilen güçlü bir mıknatısın bu unvanı kabul etmedi. Buluşlarından
Elektromanyetik indüklemeyi, manyetik senesinde ünlü kimyacı Sir Humphrey elektrik akımı oluşturduğunu gösterdi. para kazanmayı hiç düşünmedi ve
alanın ışığın kutuplanma düzlemini Davy tarafından halka açık verilen kimya Bu sayede büyük miktarda elektrik akımı sanayicilerden gelen iş tekliflerini geri
döndürdüğünü buldu. Elektrolizin temel konferanslarına katılma şansı buldu. üretmenin yolu açılmış oldu. Faraday çevirdi. Faraday buluşlarının pratik
ilkelerini belirledi. Klor gazını sıvılaştırmayı Konferanslarda tuttuğu notları ciltleyerek bir mıknatıs çevresinde tersine karşılıklı sonuçlarıyla pek ilgilenmiyordu. Nitekim
başaran ilk kişidir ve elektrik motorunu iş isteyen bir mektupla birlikte Davy'ye dönebilen bir kablo sistemi geliştirdi. dönemin, başbakanı ona dinamonun
icat etmiştir. gönderdi. Böylece ilk defa elektrik enerjisi mekanik ne işe yarayabileceğini sorduğunda,
1813 senesinde Davy'nin desteğiyle enerjiye dönüştürülmüş oldu. Bu keşif, ''Bilmiyorum, ama hükümetinizin bir
Deneysel olarak, bir maddeden geçen Kraliyet Enstitüsü'nde laboratuvar elektrik motorlarının esası kabul edildi. gün ondan vergi sağlayabileceğini
belli miktarda elektrik akımının, o asistanlığı işi buldu. Bu dönemde Sonraki 10 sene içinde Faraday kimya söyleyebilirim'' demişti.
maddenin bileşenlerinde belli miktarda bir Michael Faraday evlendi. 1813-1815 alanındaki çalışmalarını artırdı. Taşkömürü 1839 senesinde elektriğe ilişkin yeni ve
çözülüme yol açtığını gösterdi. Bu sonuç seneleri arasında Fransa, İtalya ve İsviçre katranında benzen ve bütileni keşfetti. genel bir kuram geliştirdi. Elektrik madde
ilk elektrik sayaçlarının üretimine olanak gezisinde Sir Humphrey Davy, Michael Böylece ilk paslanmaz çeliği imal etti. içinde gerilmeler olmasına yol açar. Bu
verir. Faraday'ın önemli katkıları arasında Faraday'ı yanına asistan sekreter olarak Kloru ve diğer bazı gazları sıvılaştırdı. gerilmeler hızla ortadan kalkabiliyorsa
"amper" denilen akım biriminin kesin aldı. Mikroskop gibi optik araçlar için yeni cam gerilmenin art arda ve periyodik bir
tanımını yapmış olması ve elektrolizde türleri keşfetti. Oyuk bir iletkenin (Faraday biçimde hızla oluşması bir dalga hareketi
geçen "elektrot", "anot", "katot", Bu gezide birçok ünlü bilim adamıyla kafesi) elektrik etkilerini perdelediğini gibi madde içinde ilerler. Böyle maddelere
"elektrolit", "iyon" vb. terimlerini bulması tanışma fırsatı bulan Faraday, 1820 gösterdi. Manyetizma yoluyla elektrik iletken ismi verilir. Yalıtkanlar ise
vardır. senesinde Davy'nin yardımcılık enerjisi elde etme fikri kendisini devamlı
vazifesinden ayrıldı. Büyük bir hızla ün zorluyordu. 1822 senesinde manyetizmayı parçacıklarını yerlerinden koparmak için
Michael Faraday, 22 Eylül 1791'de kazanan Faraday, 1823 senesinde Kraliyet elektriğe dönüştürme üzerine tezler yazdı. çok yüksek değerde gerilmeler gerektiren
maddelerdir.
İngiltere'nin kuzeyinden iş aramak için Bilim Akademisi üyeliğine seçildi. 1825 1824 ve 1825 senesinde deneylerini
gelmiş köylü ve demirci bir babanın dört senesinde laboratuvar müdürlüğüne tekrar ettiyse de başarılı olamadı. 30 sene boyunca bir yandan
çocuğundan biri olarak dünyaya geldi. getirildi. 1833 senesinde enstitüye ders laboratuvarda deneylerini sürdürürken, bir
Annesi ev hizmetçisiydi. Faraday, maddi verme mecburdi. Yaşamının tümünü Faraday manyetik etkiyle ilgili deneyleri yandan da deniz fenerlerinde kullanılacak
imkansızlıklar yüzünden uzun süreli bir enstitünün çalışmalarına adadı. gerçekleştirip sonuçlarını bilim dünyasına lamba türleri konusunda İngiltere ve
eğitim alamadı. Kısa süren eğitiminde 19. yüzyılın başlarına gelinceye dek sunarken elektriğin farklı biçimlerde
okuma, yazma ve bir miktar aritmetik elektriğe gizemli bir olay gözüyle ortaya çıkan türlerinin niteliği konusunda Galler Ulusal Deniz Fenerleri Yönetimi
öğrendi. bakılıyordu. Elektrik Benjamin Franklin kuşkular belirmişti. Elektrikli yılan ''Trinity House''a danışmanlık yaptı.
için bir tür akışkandı. Kimine göre ise, balığının ve öteki elektrikli balıkların Elektroliz konusundaki deneyler sonunda
elektrik pozitif ve negatif olmak üzere saldığı elektrik, bir elektrostatik üretecin kendi ismiyle anılan iki elektroliz yasasını
Ailesi Sandemancılar ismi verilen bir iki değişik akışkandı. İlk defa Faraday verdiği elektrik, bir pilden ya da
tarikatın üyesiydi. Henüz 13 yaşındayken elektriği bir “kuvvet” olarak niteledi. elektromagnetik üreteçten elde edilen ortaya koydu . Magnetik alanın ışık
gazete dağıtıcısı olarak çalışmaya başladı. elektrik akışkanları birbirinin aynı mıydı? üzerinde etkisini inceledi ve Faraday etkisi
Sonrasında bir ciltçiye çırak olarak girdi. 1820 senelerinde fen alimleri Yoksa bunlar farklı yasalara uyan farklı denen olayı buldu.
1813 senesine kadar devam ettiği bu çalışmalarına daha ziyade elektriğe ait akışkanlar mıydı? Faraday araştırmalarını
işte ciltlenmek üzere getirilen kitapları konularda ağırlık vermişlerdi. Bunlardan derinleştirince iki önemli buluş 8 sene boyunca aralıksız süren deneysel
okuyarak bilgisini genişletmeye başladı. en önemlileri Volta'nın elektrik pili ve gerçekleştirdi. ve kuramsal çalışmaların ardından 1839
Bu sayede gençliğinde birçok kitap okudu. Danimarkalı bilim adamı Hans Christian yılında sağlığı bozulan Faraday bunu
Özellikle fizik kitaplarını büyük bir heves Örsted'in elektrik akımından üretilen Elektriksel kuvvet; kimyasal molekülleri, izleyen altı yıl boyunca etkin faaliyet
ve arzuyla okuyordu. manyetik mıknatıslı güç kaynağıydı. o güne değin sanıldığı gibi uzaktan gösteremedi. Araştırmalarına ancak 1845
Örsted telden geçen elektrik akımının etkileyerek ayrıştırmıyordu. Moleküllerin yılında yeniden başlayabildi. 1855 yılından
Bu dönemde eski şişeler ve hurda tel çevresinde bir magnetik alan ayrışması iletken bir sıvı ortamdan akım sonra Faraday'ın zihinsel gücü azalmaya
parçalardan yaptığı basit bir elektrostatik oluşturduğunu bulmuştu. Fransız fizikci geçmesiyle ortaya çıkıyordu. Bu akım bir başladı. Kraliçe Victoria bilime büyük
üreteçten faydalanarak deneyler Andre Marie Ampere de tel çevresinde pilin kutuplarından gelsede, ya da örneğin katkılarını göz önüne alarak Faraday'a
yapmaya başladı. Sonrasında yine kendi oluşan magnetik kuvvetin dairesel havaya boşalıyor olsa da böyleydi. İkinci Hampton Court'ta bir ev bağışladı.
yaptığı zayıf bir Volta pilini kullanarak olduğunu gerçekte de tel çevresinde bir olarak ayrışan madde miktarı çözeltiden Kendi çocuğu olmayan Faraday
elektrokimya deneyleri gerçekleştirdi. magnetik silindir oluştuğunu göstermişti. geçen elektrik miktarına dorudan çocuklara çok düşkündü ve yeğenlerini
Deneysel olarak, bir maddeden geçen Bu durumda soyutlanmış bir magnetik bağımlıydı. Bu bulgular Faraday ‘ı yeni bir laboratuvarına götürerek onlara
belli miktarda elektrik akımının, o kutup elde edilebilir ve akım taşıyan bir elektrokimya kuramı oluşturmaya yöneltti. deneylerini gösterirdi. Gençler için,
maddenin bileşenlerinde belli miktarda bir telin yakınına konulursa telin çevresinde Buna göre elektriksel kuvvet, molekülleri Londra Kraliyet Enstitüsü'nde günümüzde
çözülüme yol açtığını gösterdi. Bu sonuç sürekli olarak bir dönme hareketi yapması bir gerilme durumuna sokuyordu. de sürdürülen Noel derslerini Faraday
ilk elektrik sayaçlarının üretimine imkan gerekecekti. Bu olayın tersinin de geçerli başlatmıştır.
sağladı. Faraday'ın bir başka önemli olduğunu, magnetik alanın da elektrik Kraliçe Victoria bilime katkıları
katkısı da “amper”denilen akım biriminin akımı üretebileceğini düşünen Faraday bu sebebiyle Faraday'a “sir” unvanı Michael Faraday 25 Ağustos 1867'de
kesin tanımını vermiş olmasıdır. konuda deneyler yaptı. vermek istedi fakat kendisi sade bir Londra Hampton Court'ta yaşamını yitirdi.