Page 62 - LabMedya - 41

62 www.labmedya.com

LABORATUVARDA GEÇEN BIR ÖMÜR:

OTTO sonucunda Hahn birkaç sıyrık alsa da diğer ilkbaharında ve yaz aylarının başlarında ve göreli getirilerini araştırmaktı.

kişinin kalıcı bir sakatlığı olup olmadığı tam
kimyasal silah kullanılan operasyonlara
Beş yıl sonra Avrupa’da savaş sona
katıldı. Son olarak yeni bir tür kimyasal
eriyordu. Berlin yoğun bir bombardıman
bilinmiyor. Doktora tezi üzerinde çalışmaya
altındaydı. Hahn’ın enstitüsü yok edilmiş
silah üzerinde deneyler yapmak için
başladığında aynı zamanda öğrenci
HAHN birliklerinden birinin başkanı olarak içkili Danzig’e gitti. ve çalışanlar Almanya’nın güneybatısında
küçük bir kasaba olan Tailfingen’e
eğlenceler ve diğer geleneksel faaliyetleri
taşınmıştı. Hahn’ın oğlu Hanno Doğu
içeren aktif bir sosyal hayatı vardı.
1932’de Hahn Cornell University’de
ve iyileşmek için ailesinin yanına gitmişti.
yapması için davet edildi. Lise Meitner
Avrupa’nın çoğu yerinde sağlıklı gençlerin radyoaktivite üzerine bir konuşma cephesinde savaşırken kolunu kaybetmiş
Otto Hahn 8 Mart 1879’da Frankfurt’ta askere gitme zorunluluğu vardı. Askerlik ile gerçekleştirdikleri çalışmaların bir Müttefik kuvvetler tarafından işgal
doğdu. Babası Heinrich Hahn camcılık işiyle hizmeti Almanya’da iki yıl, Avusturya- değerlendirmesini yaptı ve bu konuşma edildikten sonra bölgede yaşananları,
uğraşıyordu ve Worms yakınlarında küçük Macaristan’da da üç yıldı. Bununla beraber daha sonra Applied Radiochemistry Alman nükleer projesine daha fazla katılmış
bir kasaba olan Gundersheim’dandı. Ailenin yeterli eğitimi ve sosyal bir mevkisi olanlar (Uygulamalı Radyokimya) başlığıyla olan Heisenberg’in yaşam öyküsünde ele
kökeni Ren bölgesinden köylülere dayansa askeri öğrenci olarak sadece bir yıl eğitim basıldı. Almanya’dan gelen endişe alacağız. Burada Hahn’ın 1945’te önde
da bazı aile üyeleri çiftçi olarak kalırken, alabiliyordu. Hahn da böyle yaptı. Bir verici haberler üzerine ziyaretini yarıda gelen diğer dokuz Alman nükleer bilimciyle
kimileri de öğretmenlik ya da doktorluk gibi yılın sonunda eğitimi başarılı bir şekilde keserek Berlin’e döndü. Yahudi bilimcilere beraber İngiltere’ye götürülüp gözaltına
mesleklere yönelmişti. Heinrich 1866’da tamamlasa da atama başvurusunda uygulanan zulmü protesto etmek için bir alındığını söylemek yeterli olacaktır.
Frankfurt’a yerleşti. Burada Kuzey Almanyalı bulunmadı. Onun yerine sanayide öneriyle Planck’ı görmeye gitti. Planck Kısa bir süre sonra ilk atom bombası
saygın bir aileden gelen Charlotte çalışma planlarını ileri bir tarihe bırakarak bu protestonun başarıya ulaşmasının Hiroşima’ya, ikincisi de Nagazaki’ye
Stutzmann ile tanıştı 1875’te evledi ve Marburg’a yardımcı uygulama öğretmeni mümkün olmadığını, protesto etmek atıldı. Yüz bini aşkın insan hayatını
Heiner, Julius ve Otto adlarında üç oğulları olarak döndü. Yabancı dil bilmek belirli bir için çok geç kalındığını belirtti: “Eğer kaybetti. Hahn ölen Japonlardan kedisini
oldu. avantaj sağlıyordu ve Hahn 1904’te, soy hükümetin eylemlerini protesto etmek için sorumlu tuttu ve intihara kalkıştı. Planck
gazları keşfeden Sir William Ramsay’in otuz profesör ayaklanırsa, yarın yüz elli gönderdiği mektupta Kaiser-Wilhelm-
Arkadaşının önerisiyle Frankfurt’tan yönetimi altında University College’da kişi Hitler’i desteklediklerini açıklar, çünkü Gesellschaft’in başkanlığından ayrılmayı ve
çok uzak olmayan Philipps-Universitât çalışmak üzere Londra’ya gitti. Ramsay, profesörlerden boşalacak sandalyelere Hahn’ı da yerine aday olarak göstermeyi
Marburg’a gitti. Bilim dersleri çok ilham bu genç Alman’dan etkilenmişti ve ona kendileri oturmak isteyeceklerdir.” düşündüğünü yazıyordu. Hahn tahmin
verici değildi: Kimya dersleri akademik sanayide çalışmak yerine radyokimya Hahn azimle Nazi partisine üye olmayı edileceği gibi Planck’ın yerine tayin edildi
düzeyde olsa da iyi sunulmuyor, fizik araştırmalarına devam etmesini tavsiye reddetmesine ve kendisine yönelik bir ve kısa bir süre sonra nükleer fisyon
sıkıcı ve matematik çok zordu. İlerleyen etti. Hahn, Ramsay’in tavsiyesini dinleyerek saldırı olmaksızın görevini sürdürebilmesine keşfiyle 1944 Nobel Kimya Ödülü’nü aldı.
yıllarda, o dönem bu konuların üzerine Universitat Berlin’e girdi. Ama öncesinde rağmen haftalar geçtikçe politik baskıların Lise Meitner ödüle dahil edilmedi. Hahn
eğilmediğinden dolayı pişmanlık duydu. altı aylık bir süre için Rutherford’un farkına varıyordu. Üye olduğu öğrenci birliği ödül parasının onda birini Strassmann’a
Alman geleneğini takip ederek Marburg’da McGill’deki laboratuvarını ziyaret etti. ari olmayan ırkları üyelikten çıkarmak verdi.
kalmayıp Universitat München’e geçiş yaptı. Hahn, laboratuvarın basit, rahat ama bir isteyince Hahn bazı üyelerle ilişkisini
O zamana kadar (iğrenci birliklerinin bira yandan da ilham veren atmosferinden çok sürdürmekle birlikte birlikten derhal istifa Hahn neredeyse altmış yedi yaşına gelmişti
içmek, kavga etmek gibi faaliyetlerinden hoşlanmıştı. etti. Daha da önemlisi Universitiit Berlin’deki ve yeni Almanya’da saygı duyulan bir
uzak durmuştu ama 1899 Paskalya’sında okutmanlık görevinden istifa etti. Gerçi isimdi. Hayatının çoğunu laboratuvarda
onu kadın kılıklı diye aşağılayan bir Hahn’ın, 1906’nın ekim ayında Berlin’e Berlin Akademisi’nin üyesi olarak istediği geçiren bu mütevazı bilimci kalan birkaç
öğrenciyle dövüşmek zorunda kaldı. Düello yerleşmeden eve dönüp araştırmasını zaman burada ders verme hakkına sahipti. yılını da savaş sonrasında Alman biliminin
kaleme almak ve kardeşi Julius’la birlikte yeniden inşası için harcadı. Politik
Tirol’de tatil yapmak için yeterince Hahn 1933’te, görevi devralacak sadık fırsatçılıklarından ve kanaatlerinden dolayı
zamanı oldu. Kimya enstitüsündeki ilk işi bir Nazi bulunana kadar Kaiser-Wilhelm- Nazi rejimi sırasında yıldızı parlayan ve
Geheimrat Fischer’a rapor vermekti. Altı ay lnstitut’un fiziksel kimya bölümüne geçici hâlâ önemli pozisyon sahibi olan birçok
sonra, yayımlanan araştırmasının etkisiyle yönetici olarak atandı. Nazileri ısrarla kişi varken ve nüfuzlarını Nazi karşıtı
Privatdozent oldu. Ertesi yıl, bildiğimiz gibi ve açıkça hor gören Hahn bulunduğu iş arkadaşlarına zarar verecek şekilde
Lise Meitner Planck’ın yönetimi altında görevde geçirdiği birkaç aydan sonra kullanırken, Hahn yazdığı iki otobiyografik
kuramsal fizik çalışmak üzere Viyana’ya “enstitüden parti üyesi olmayanları kitapta Nazi dönemi ve savaş sonrası
geldi. Meitner de kimya enstitüsünde temizlemek gibi tatsız ve nankör bir yıllarına karşı tutum takındığını yazdı.
deneysel çalışmalar yürütmek istiyordu. işi elinden geldiği kadarıyla yaptığını’” Diğer Alman bilimcilerle birlikte Batı Alman
Fischer, Hahn’la çalışmasını kabul etti. söyleyecekti. Bu kişilerden biri bildiğimiz hükümetine nükleer silah yapımında
gibi Lisa Meitner’di. Bu sırada yetenekli işbirliği yapmayacaklarına dair beyanlarını
Hahn, Edith Junghans’la tanıştı. Çok Fritz Strassman araştırma projesine dahil sundular.
geçmeden nişanlandılar. Hahn’ın edildi. Fritz 1929’da enstitüye katılmış
profesyonel konumu radyoaktif çalışmaları ve 1935’e gelindiğinde tecrübeli bir Hahn birçok onursal dereceyle
için ayrı bir laboratuvarın kurulmasıyla radyokimyacı olmuştu. Hahn, akademik ödüllendirildi, Almanya ve İngiltere’de
garanti altına alınmıştı. Böylece Mart hayata girmek isteyen Fritz’i üniversite dersler verdi, Avrupa’nın çeşitli
1913’te evlenebildiler. kadrosuna başvurması yönünde teşvik etti. yerlerine seyahat etti ama ilerleyen
Fritz, öncelikle Nazi örgütlerinden birine yaşları şansızlıklarla doluydu. Bir gece
Bir müddet sonra Brüksel’de bulunan üye olması gerektiğini söylenince başvuru Göttingen’deki evinin kapısını açtığında
karargâhta yapılacak bir toplantıya katılma yapmaktan vazgeçti. Almanya’da egemen fikirlerinin resmi bilimcilerce ciddiye
emri aldı. Toplantıda cepheyi yarıp geçmek olan yeni politik efendilere karşı tavrı alınmadığına dikkat çekmek isteyen düş
için zehirli gaz kullanılması gerektiği hemen hemen Hahn ile aynı olmuştu. kırıklığına uğramış bir mucit tarafından
söylendi. Hahn böyle bir şeyin Lahey vuruldu. Karısı Edith’in sinir krizi geçirdiği
Sözleşmesi’ne aykırı olduğu gerekçesiyle Nitekim sonraki on yıl boyunca Hahn ve zaman henüz tam olarak iyileşmemişti.
itiraz etti. Hahn’a Fransızların hâlihazırda Frizt birlikte çalışıp yakın arkadaş oldular. Sonra 1952’de araba kazasında yaralandı,
gaz kullandıkları ve kimyasal silahlar Hahn savaş zamanında birçok açıdan tipik ertesi yıl kalp krizi geçirdi. Oğlu ve gelini
kullanarak savaşın daha hızlı bitirilebileceği, bir tavır almıştı. Her zaman sadık bir Alman motor kazasında öldü. Edith yaşadığı şoku
böylece birçok hayatın kurtulmuş olacağı olmuştu. Savaşı başlatmaktan sorumlu hiç atlatamadı ve hayatının geri kalanını
söylendi. Hahn böylece, kimyasal silahların tutulabilecek Nazilere karşı hiçbir sadakat yatalak olarak geçirdi. Hahn’ın kendisi de
geliştirilmesi çalışmalarına dahil oldu. duymasa da, tüm Alman ulusunun savaşa arabadan inerken düştü, giderek kötüleşti
Daha sonra gördüğü sonuç karşısında dahil olduğunu kabul ediyordu. Hahn’ın ve 28 Temmuz 1968’de seksen dokuz
dehşete düşmüştü; bundan kısmen yüksek seviyedeki yöneticilerin katıldığı yaşında hayatını kaybetti. Karısı da iki hafta
sorumlu olduğunun farkındaydı. İtalyan toplantılara katılması ve enstitüsünün bu içinde öldü.
hattını kırmak için gaz saldırısı yapılması konudaki işbirliği, görev icabı yapılması
kararlaştırılmıştı. Hahn 1917 yılının eylül gerekenlerdendi. Savaş sırasında Kaynak: reitix.com
ayında gerekli hazırlıkları yapması için yapabilecekleri en yararlı şey, Hahn ve
bölgeye gönderildi. Ertesi ay yapılan Starssamann’ın kişisel araştırmalarının bir
saldırı başarılı oldu. Hemen sonrasında devamı olan ve dolayısıyla onların kabul
Batı cephesine dönerek 1918 yılının edebilecekleri fisyon ürünlerini tanımlamak