Page 3 - LabMedya - 33
P. 3

SADECE İKİ KİŞİ, İNSAN SOYUNU



                                                       KORUMAYA YETER Mİ?



                                                       Yeryüzünde kalan son insan teması, romanlarda sık işlenen konulardandır.
                                                       Peki bu kurgu gerçek olsa ne olurdu? İnsan soyunu korumak için kaç kişiye
                                                       ihtiyaç var?




         Dünyadaki insan türü tükense,      bin Amerikalıdan birini etkileyen ve   birbirine akraba oluyor ve bunun
         sadece bir kadın ve bir erkek kalsa   100’de birinin taşıyıcı olduğu bir   olumsuz etkileri baş gösteriyor.  Kaç kişi gerekli?
         ne olurdu? İnsanın neslini devam   hastalıktır bu. Kıyamet sonrası sağ   Nesli tükenme tehlikesi olan   Peki insan türünün devamını
         ettirmek için bu iki kişi yeterli olur   kalan eşlerden birinde bu hastalık   canlılar da uzun dönemli risklerle   sağlamak için ne kadar çeşitliliğe
         muydu? BBC’den Zaria Gorvett’in    varsa, çocuklarında da bir kopyasının   karşı karşıyadır. Çevrelerine ne   ihtiyaç vardır? Bu tartışma 1980’lere
         makalesi bu sorularla zihin açıyor.   olması ihtimali dörtte birdir. Fakat   kadar iyi uyum sağlamış olsalar   kadar gidiyor. Bilim insanları, yakın
         Paylaşıyoruz:                      ensestin bir kuşak sonrasında doğan   da genetik çeşitlilik canlılara   akraba eşleşmelerinin doğuracağı
         Gerek başka bir gezegende koloni   çocukta iki kopya olma ihtimali   gelecekteki sorunlara karşı evrim   sorunlardan kaçınmak için
         kurma planlarını tartışan NASA     de dörtte birdir. Yani ilk çiftin ilk   geçirme olanağı verir. Bunun en   doğurganlık yeteneği olan 50 kişi,
         programlarında, gerekse nesli      torunlarında bu hastalığın ortaya   önemli olduğu alan ise bağışıklıkla   adaptasyon sorununu çözmek içinse
         tükenmekle karşı karşıya olan canlı   çıkma ihtimali 16’da bir olur.  ilgilidir. İnsanlar da nesillerini devam   500 kişi gerektiğini söylüyordu.
         türlerinin koruma altına alınmasına   Batı Pasifik’te bir mercan adası olan   ettirecek kuşakların gelecekteki   Bugün ise bu sayılar 500 ve 5000’e
         yönelik çalışmalarda bu sayının adını   Pingelap’ta yaşayanların kaderi bu   tehlikelere hazırlıklı olması için   çıkarıldı.
         koymak uluslararası bir önem ve    olmuştu. 18. yüzyılda yaşanan bir   eşleşmek için farklı bağışıklık   Anatomik ve arkeolojik veriler,
         aciliyet kazanıyor... Diyelim ki 100   tayfun sonrasında adada sadece 20   bileşimine sahip kişileri seçer.   insanın bugüne gelmesinin sorunsuz
         yıl sonrasındayız. Ünlü İngiliz fizikçi   kişi sağ kalmıştı. Bunlardan biri de   Evrim geçmişimizde Neandertallerle   olmadığını, atalarımızın nüfus
         ve uzay bilimci Stephen Hawking’in   akromatopsi taşıyıcısıydı. Bu kadar   çiftleşmeye gidilmesi bağışıklık   bakımından buhran dönemleri
         2014’te öngördüğü gibi, robotlar   küçük bir gen havuzu nedeniyle    sistemimizi güçlendirmiş olabilir.  geçirdiğini gösteriyor. İnsanın
         ayaklanarak insanı yeryüzünden     bugün ada nüfusunun 10’da birinde                                   yaklaşık bir milyon yıl süre boyunca
         siliyor. Sadece bir kadınla bir erkek   renk körlüğü görülüyor.      İnsan türünün değişmesine         nüfusunun 1000 kişi civarında
         kurtuluyor. Bunun başka bir yolu                                     sebep olabilir                    olduğu tahmin ediliyor. Daha sonra
         yok: İlk kuşak kardeşler yeni nesilleri   Kraliyet aileleri örneği   Yeryüzünde kalan son iki insan    50-100 bin yıl önce Afrika’da
         oluşturmakla görevli olacak.       Bu yüksek riske rağmen, bu ilk çift   sayesinde insanın soyu tükenmekten   yaşanan büyük kuraklık nüfusu
         Psikanalizin kurucusu Avusturyalı   çok sayıda çocuk sahibi olursa   kurtulsa bile, bunlar büyük değişim   olumsuz etkilemiş, atalarımız
         nörolog Sigmund Freud, ebeveynleri   bunlardan bir kısmının sağlıklı   geçirerek bildiğimiz anlamda insan   buradan göç etmişti. Bu nedenle
         öldürmenin yanı sıra ensestin      olması ihtimali vardır. Fakat akraba   olmaktan çıkabilir. İnsanlar uzun süre   düşük bir genetik çeşitlilik oranı
         evrensel insan tabularından biri   eşleşmeleri yüzlerce yıl devam    bir köşede izole bir şekilde kalırsa   söz konusuydu. 2012’de yapılan
         olduğuna inanıyordu. Sadece        ederse ne olur? Bunu görmek için   genetik çeşitliliğin ortadan kalkması,   bir araştırmada, yedi milyar insanın
         ahlaki açıdan tiksinti verici değil,   ıssız bir ada gerekmiyor. Avrupa’daki   nüfusun genetik bozukluklarının   genetik çeşitliliğinin, küçük bir grup
         aynı zamanda tehlikelidir. 1933-70   kraliyet aileleri, en başta da 200   etkisini şiddetlendirebilir. Böylece   şempanzeninkinden çok daha az
         yılları arasında Çekoslovakya’da   yıl boyunca, yani dokuz kuşağın   insanlar sadece farklı görünmek   olduğu görüldü.
         doğan çocuklar üzerinde yapılan    strateji gereği yakın akraba evlilikleri   ve farklı sesler çıkarmakla kalmaz,   Yeryüzünde kalan son insan
         bir araştırmada, birinci dereceden   yapması sonucu Habsburg ailesinin   tümüyle farklı bir tür haline de   çiftine yeniden dönersek… Bazı
         akraba ebeveynlere doğan çocukların   İspanya kolu buna iyi bir örnektir.  gelebilir.                  bilim insanları buna fazla şans
         yüzde 40’ında ciddi sakatlıklara   Ailenin en ünlü kurbanı 2. Charles’tı.                                vermezken bazıları umutlu. Bu
         rastlandığı ve bunların yüzde 14’ünün   Fiziksel ve zihinsel engelli olan Kral                              hayali kıyamette çağdaş
         sonunda öldüğü görüldü.            2. Charles sekiz yaşında yürümüş,                                          medeniyetin temelleri
                                            kısırlığı ise hanedanlığın sonunu                                            yıkıma uğramamışsa
         Akraba eşleşmeleri neye yol        getirmişti.                                                                   insanın geri dönüşü
         açar?                              19. yüzyıl Avrupa kraliyet aileleri,                                           mümkün olabilir.
         Akraba eşleşmelerinin neden bu     akraba evlilikleri risklerinin canlı kanıtı                                    Avusturya kökenli etnik
         kadar ciddi sonuçlara yol açtığını   oldu.                                                                        ve dini bir grup olan
         anlamak için biraz genetik bilgi   2009’da bir grup İspanyol bilim                                                Hutterite topluluğu, iç
         verelim. Herkeste her genin, biri   insanı bunun nedenini açıkladı.                                               içe eşleşmelerin yoğun
         anneden biri babadan gelen bir çift   Charles’ın ataları öylesine iç içe                                          olmasına rağmen 20.
         kopyası vardır. Fakat ikisi de aynı   geçmişti ki her iki ebeveynden geçen                                         yüzyıl başlarında
         olmadığı sürece bazı gen varyantları   özdeş genlerin oranını gösteren                                               Kuzey Amerika’da
         görünmez. Irsi hastalıkların çoğuna,   ‘yakın akraba evliliği katsayısı’                                              hızlı nüfus artışı
         kendi başlarına zararsız oldukları için   onda, kardeş evliliğinden doğan                                             kaydetmiş, her 17
         evrim radarından kaçarak sızan bu   çocuklardakinden daha yüksekti.                                                   yılda bir nüfusunu
         ‘resesif’ (çekinik) varyantlar yol açar.                                                                              ikiye katlamıştı.
         Ortalama bir insanın genomunda     Nesli tükenmekte olan                                                              Buradan yola
         böyle tehlikeli bir-iki resesif    canlılarda da sorun aynı                                                          çıkarak, her
         mutasyon vardır.                   Ekolojistler de nesli tükenme                                                     kadın sekiz
         Eşler akraba olduğunda maskenin    tehlikesiyle karşı karşıya                                                        çocuk doğursa
         düşmesi çok sürmez. Nadir          olan canlıların genetik riskini                                                  bugünkü yedi milyar
         görülen bir resesif bozukluk olan   değerlendirirken aynı katsayıyı                                                 nüfusa 556 yılda
         ve tümden renk körlüğüne yol açan   kullanıyor. Bir canlı türünün nüfusu                                            ulaşabileceğimizi
         ‘akromatopsi’yi ele alalım. Her 33   azaldığında bir süre sonra herkes                                             söyleyebiliriz.
                                                                                                                                  (BBC)
   1   2   3   4   5   6   7   8