Page 27 - LabMedya - 33

YORUM
SAYI 33 27

AY IŞIĞINDA FÜZYON çok faydalı enerji üretme hayali, akademik camia tüm televizyon kanalları soğuk füzyon haberini
öncelikli olarak aktardı, gazeteler haberi
dâhil olmak üzere toplumun tüm katmanlarını
içine alacak devasa aldatmacalar üretmiştir.
manşetten verdi. Üniversite koridorlarından
yıllık toplantılara kadar hemen hemen tüm
Soğuk füzyon nedir? bilim ortamında konu hararetle tartışılmaya
LABORATUVAR - İDARE - MEDYA ÜÇGENİNDE BİLİM 23 Mart 1989’da Utah Üniversitesi’nde başlandı. Bu arada Utah Üniversitesi idarecileri
çalışan iki bilim insanı Stanley Pons ve Martin bir avukat ordusu kurup patent alma işine girişti
Prof. Dr. Nuhan Puralı Fleischmann bir basın toplantısı yaparak sıradan ve devletten daha çok araştırma yapabilmek
Fransa Enerji Ajansının, Fleischmann ve Pons’un laboratuvar cihazlarını kullanarak laboratuvar için milyon dolarlık araştırma bütçeleri talep
ileri sürdükleri “Soğuk Füzyon” yöntemini test ortamında soğuk füzyon gerçekleştirdiklerini etti. Paladyum, platin ve bakır fiyatları tüm
Bilim ve teknoloji alanında, büyük etmek için kullandıkları cihaz. Düzenek füzyon ve bu yöntemin faydalı enerji elde etmek için borsalarda tavan yaptı, konvansiyonel enerji
kullanılabileceğini duyurdu.
kitlelerin ilgisini çekip popüler sırasında açığa çıkan yüksek enerjili nötronları Bu toplantıyı takip eden iki ay içinde tüm kaynakları ve ilgili sektörler sanki köhnemiş
çağdışı sektörler görüntüsü aldı. Nisan
tespit edebilmek için izole edilmiş bir binanın
olan olayların başında tartışmasız içine yerleştirilmiştir. Platinyum-titanyum dünyada eşi emsali görülmemiş ölçüde başından itibaren şöhretli üniversitelerden bazı
büyük buluşlar ve icatlar, keşifler hücre, etrafını saran bakır borular yardımıyla medyatik bir tartışma gelişti. İlk başlarda biliminsanları kendilerinin de benzer sonuçlar
gibi, insanlık adına olumlu olarak soğutulmaktadır. bilim insanlarını da kapsayan iyimser bir aldığını bildirmeye başladı. Hatta bazı kurumlar
değerlendirebileceğimiz olaylar hava oluşmuş olsa da, sonuçta kuşkucu ve kendi deneylerinin daha önce ve ilk olduğunu
sorgulayıcı kanaat egemen oldu. Başlangıçtaki
gelir. Bu buluşların ve keşiflerin Bilimin, her birinde önemli bir özelliğin iyimser hava ile alkışlanıp üniversite idarelerince öne sürerek patent hakkının kendilerinde
vurgulandığı birçok tanımı var. Bunlardan biri,
bazılarının hikâyeleri o kadar bilimi “düzenli bilgi birikimi” olarak tanımlar. önlerine milyon dolarlar koyulan “mucitler” olduğunu iddia edip yasal başvurular yaptı.
Görüldüğü üzere soğuk füzyona ilk tepki
ilginçtir ki, nesilden nesle aktarılıp Tabii ki burada bahsedilen bilgi birikiminin daha sonra dışlanıp çalıştıkları kurumlardan ciddi bir şaşkınlık, aşırı bir iyimserlik ve onun
örnek olaylar haline dönüşür, bilimsel yöntemler kullanılarak elde edilmesi uzaklaştılar. ardından da bir sahiplenme yarışı şeklinde
bir ölçüde efsaneleşir. Ancak ve diğer bilim insanları tarafından da kabul Pons ve Fleischmann, ağır su çözeltisine gelişti. Medya çalışanlarından, idarecilerden ve
bilimsel sahtekârlık olayları görmesi gerekir. Bilgi kişisel ve kurumsal batırılmış paladyum elektrotlardan akım bilim insanlarından oluşan, ciddi büyüklükte ve
yorumlar, inançlar, öncelikler veya çıkarlar
da maalesef büyük buluşlar doğrultusunda şekillendirilip düzenlenirse, bu geçirdiklerinde, zaman zaman beklenmedik etkili bir grup olayın doğruluğunu sorgulamadan
kadar ilgi çeken ve ses getiren durumun sahte para basmaktan nitelik olarak şekilde sıcaklık artışı olduğunu gözlemlediler. kabullenmiş ve büyük balığın peşine düşmüştü.
Nisan ortasında Amerikan Kimya Derneği’nin
olaylardır. Bu olaylardan bazıları bir farkı kalmaz. Bilim dünyası bu sahtekârlık Veya öyle olduğunu iddia ediyorlardı. Bu toplantısında Pons alkışlanıyordu, ancak
o kadar ünlüdür ki adeta efsaneye vakalarına karşı ciddi önlemler almış olsa da gözlemi yorumlarken, döteryum moleküllerinin 1 Mayıs tarihli Amerikan Fizik Derneği
sıkışıp helyuma dönüştüğünü yani füzyon
dönüşmüş, popülerlik anlamında maalesef tamamen dirençli değildir. Deneylerin tepkimesi gerçekleştiğini ve açığa çıkan enerjinin toplantısında işler tersine dönmeye başladı.
birçok buluşu ve keşfi geride bilim ve araştırma kurumlarında bilim insanları sıcaklık artışına neden olduğunu öne sürdüler. Fizikçiler soğuk füzyonla ilgili kuşkuları gündeme
tarafından yapılması, bilimsel yöntemlerin
bırakmıştır. Bu yazıda çok yakın bir kullanılmasının zorunluluğu, bulguların basında Devasa başlangıç enerjisine gereksinim getirmeye başladı. Kaliforniya Teknoloji
geçmişte gündemi sarsan ve bir değil hakemli bilim dergilerinde yayımlanması, duyulmadığından bu nükleer birleşme tepkimesi Enstitüsü’nden Nanthan Lewis her türlü olasılığı
test etmesine rağmen deneyi tekrarlayamadığını
boyutuyla güncelliği hâlâ devam sonuçların tekrarlanabilir olması, sonuçların soğuk füzyon olarak isimlendirildi. Görüldüğü ve negatif sonuçlar elde ettiğini bildirdi.
gibi düzenek ve temel prensip Paneth veya
eden efsanevi “d vakasını” olayın bilim camiasında tartışılıp sorgulanması ve Tandberg’in icadından pek farklı değildir, hatta CERN’den Douglas Morrison da benzer şekilde
güncel boyutunu içerecek şekilde bu aşamaları geçip genel kabul görmesi bu aynısıdır. Şimdi bu olayın gelişimini biraz negatif bulgulardan bahsetti. Kaliforniya
önlemlerden bazıları.
irdeleyeceğim. Amacım toplumun daha inceleyelim. Pons ve Fleischmann Utah Teknoloji Enstitüsü’nden Steven Konin ve
bilimi ve teknolojiyi takip etme Füzyon nedir? Üniversitesi’nde soğuk füzyon çalışmalarını Charles Barnes fiziksel olarak soğuk füzyonun
yöntemlerine ışık tutmak. İnsanoğlu öncelikle kitle imha silahlarına olan kendi imkânlarıyla sürdürüyorlardı. imkânsız olduğunu bildirdi. Bu arada Jones’un
delice tutkusu ve konforlu hayatının doğurduğu Zaten kullandıkları basit düzenekler bir ölçüde makalesi yayımlanmıştı ve genelde hava tersine
tükenmez enerji ihtiyacı nedeniyle bu durumun sonucudur. Araştırma imkânlarını dönmüştü. Amerika Enerji Bakanlığı Mayıs
atomun çekirdeğindeki tepkimelerle geliştirmek için ABD Enerji Bakanlığı’na proje ayı sonunda soğuk füzyon konusunda karşıt
ortaya çıkacak enerjinin peşine başvurusu yaptılar. Bu projenin hakemi olarak görüşlerin görüşüleceği bir toplantı düzenledi.
düşmüştür. İlk olarak, büyük atomları Brigham Young Üniversitesi’nden Steven Jones Üç günlük toplantı sonucunda bir araştırma
daha küçük atomlara bölerek açığa görevlendirildi. Jones laboratuvar ortamında kurulu kuruldu ve rapor Haziran ayında açıklandı.
çıkan enerjiyi keşfetmiş, bunu atom füzyon çalışmaları yapıyordu. Kısaca rapor, soğuk füzyondan kullanılabilir
bombası ve nükleer reaktörlerde temel Projeyi inceledikten sonra resmi olarak grupla enerji kaynağı olarak faydalanılabileceğini
çalışma prensibi olarak kullanmıştır. görüşme talep etti. Jones farklı zamanlarda gösteren yeterli bilimsel veri olmadığını ve
Ancak küçük atomların birleşip daha proje ekibi ile Brigham Young Üniversitesi’nde bu alana yatırım yapmanın uygun olmadığını
büyük atom oluşturdukları tepkimede, ve başka yerlerde görüştü. Bu görüşmelerin bildiriyordu.
bölünme tepkimesi sonucunda bazılarında iki üniversitenin rektörleri ve başka Sonbahara kadar ortalık yatıştı. Konuyla ilgili
açığa çıkandan çok daha büyük bir idarecileri de vardı. Jones ve ekibi çalışmaları önemli bazı toplantılar yapılsa da artık soğuk
enerjinin açığa çıktığı tespit edilmiştir. sonucunda soğuk füzyonun olabileceğini, ancak füzyon medyada yer almıyordu. 1991 yılında
Örneğin dört hidrojen atomu birleşip bunun gerçekleşme olasılığının çok düşük Pons ve Fleischmann ABD’den ayrılıp Toyota’nın
bir helyum atomu oluşturduğunda olduğunu, bu nedenle faydalı enerji kaynağı Fransa’daki araştırma merkezinde çalışmaya
oluşan helyumun ağırlığı, dört hidrojen olarak kullanılmasının olasılık dışı olduğu başladı. 1995’te Fleischmann buradan da
atomunun toplam ağırlığından azdır. Bu kütle kanaatine ulaşmıştı. Daha fazla ek çalışmaya ayrıldı. Pons’un kontratı da 1998 yılında bittikten
kaybı açığa çıkan enerjiye dönüşen madde gerek duymuyor, bulgularını artık yayımlamak sonra yenilenmedi. Günümüze kadar ciddi
miktarıdır ve büyüklüğü mc denklemiyle istiyorlardı. Buna karşın Pons ve Fleischmann hiçbir bilimsel dergi soğuk füzyon makalesi
2
hesaplanır. Bu olaya “füzyon tepkimesi” kendi gözlemlerinden çok emin olmasalar da, yayımlamamıştır. Soğuk füzyonun faydalı bir
denir. Evrendeki örnekleri Güneş benzeri soğuk füzyonun faydalı enerji kaynağı olarak model olduğu kanıtlanmadığı için patent de
yıldızlarda gözlenen bu tepkimenin başlaması kullanılabileceğini düşünüyorlardı. verilmemiştir. Bazı küçük gruplar hâlâ konuyla
için çok ciddi bir başlangıç enerjisine ihtiyaç Sonuçta iki grup anlaşıp çalışmalarını eşzamanlı ilgilense de konunun güncelliği tıpkı bu yazıda
duyması, gündelik kullanımıyla ilgili en büyük yayımlamaya karar verdilerse de, öyle olmadı. olduğu gibi, tipik bir olay olması nedeniyle
zorluktur. İnsanoğlu füzyon prensibiyle çalışan Pons ve Fleischmann sıkı bir açmaz içindeydi, derslerde ve kitaplarda ibret alınacak bir örnek
termonükleer bombayı üretmiş, bu yıkıcı eğer gözlemleri gerçekten doğruysa bu olarak yer almasıyla sınırlı. Konunun hemen
tepkimeyi başlatmak için fitil olarak atom yirminci yüzyılın en büyük bilimsel keşfi olabilir, hemen her boyutunu kapsayan çok sayıda kitap
bombasını kullanmıştır.Hidrojen bombası olarak insanlığın enerji ihtiyacını sonsuza kadar yazıldı Soğuk füzyonla ilgili yayın, kitap, tutanak,
bilinen kitle imha silahı bu prensiple çalışır ve çözebilir, kendilerini ve kurumlarını her alanda kaset ve diğer belgeler Cornell Üniversitesi
yeryüzünde insan eliyle yıkıcı güneş patlamaları zirveye taşıyabilirdi. İşin bir diğer boyutu ise kütüphanesinde özel bir bölümde duruyor. Bruce
yaratır. Hidrojen bombasının üretilmesi ile üniversite idaresinin de benzer hayaller görmesi Lowenstein bu arşivi kullanarak 1994 “Cold
füzyon prensibiyle çalışan kitle imha silahı ve soğuk füzyon prensibinin patentini almayı Fusion Saga” (Soğuk Füzyon Efsanesi) adlı
üretme tutkusu ve füzyonla ilgili askeri düşünmesiydi. Sonunda üniversite idaresinin derleme bir kitap yayımlamıştır.
beklentiler tatmin edilmiş olur. Ancak, füzyon de teşvik etmesiyle, Pons ve Fleischmann
tepkimesinin bu haliyle kolay kullanılabilir bir deneylerini basın toplantısında açıkladılar ve ön
enerji kaynağı olarak sivil amaçlarla kullanılması makaleyi de önceden kabul garantisi aldıkları Soğuk füzyoncular nerede
pek mümkün değil. Faydalı enerji kaynağı olarak Journal of Electroanalytical Chemistry dergisine hata yaptı?
bu prensipten faydalanılması, çözülmesi gereken yayımlanmak üzere yolladılar. Açıklamalarında İnsanoğlunun doğası bazı gariplikleri de
bir teknolojik problem olarak güncelliğini deneyleri yeterince tekrarladıklarını ve sonuçtan barındırıyor. Aynı olay karşısında farklı bireylerde
koruyor. Başlangıç enerjisinin kolay ve kontrol emin olduklarını, insanların tüketemeyecekleri zıt algılar oluşabiliyor, birinin doğru dediğine
edilebilir bir yöntemle gerçekleştirilebileceği kadar enerji üretmesine imkân verebilecek bir diğeri yanlış diyebiliyor. Belli ölçülerde bu durum
füzyon esaslı enerji üretimi hep iştah kabartan buluş yaptıklarını ve varılan noktada yapılacak makul kabul edilebilir ve konular somutlaştıkça
bir teknolojik seçenek olarak bilim, idare araştırmaların artık bu icadın teknolojik zıtlık azalır. Temel unsurları insan olduğundan
ve medya katmanlarında cazip bir hayal ve ekonomik boyutunun geliştirilmesine camialar ve kurumlar da yanılgıya ve hataya
olmuştur. En çok talep edilenin sahtesi de odaklanması gerektiğini bildirdiler. düşebildiği gibi bir şekilde düşürülebilir de.
en çok olacağından bu alandaki sahtekârlık Jones durumu ortak makale başvurusu Beklentilerin yüksek ve problemlerin çözümünün
vakaları genele örnek olacak düzeyde üretken yapmak için kararlaştırdıkları buluşma yeri olan imkânsız göründüğü dönemlerde aldanma
ve etkileyici boyuta ulaşmıştır. Soğuk füzyon havaalanında televizyondan öğrendi ve hemen ve aldatma daha kolay olur. Soğuk füzyonun
efsanesi dediğimiz olay işte budur. Güneş makalesini Nature dergisine faksla yolladı. Takip aktörleri sadece Pons, Fleischmann ve Jones
patlamaları yerine soğuk ortamda, adeta Ay eden günlerde dünyada eşi benzeri görülmemiş değildir.
ışığının serinliğinde sonsuz denebilecek kadar bir haberleşme trafiği yaşandı. Hemen hemen