Page 10 - LabMedya - 32
P. 10
10 HABER SAYI 32
CERN LHC’de Evrenin
Başlangıcındakine
Benzer Plazma Oluşturuldu
Oğuz Sezgin
Gerçek Bilim
Kansas Üniversitesi’nden bilim güçlü etkileşim kuvvetleridir. Yeni kuark- çarpışmalar, iki kurşun çekirdeğindeki fiziğine yeni bir persfektif kazandırılabilir.
insanları ve CERN LHC’de glüon plazması ise laboratuvarda bu çarpışmaların referans alınmasıyla, Parçacıkları tek tek saymak yerine,
çalışan uluslararası ekiple güne kadar oluşturulmuş en sıcak sıvı, çarpışmalardaki non-quark-gluon parçacıkların hacimsel olarak ürettikleri
plazma kuvvetlerine bakılabilir.
belki inanmayacaksınız ama tam 4 trilyon
plazma yaklaşımları karşılaştırılabilir. Bu
birlikte çalışarak, evrenin oC. İşte bu plazma evrenin doğuşundaki araştırmada sunulan analiz yaklaşımların Araştırmacıların bu plazmanın evrenin
doğumunda maddenin ilk hali plazmanın bir benzeri oluyor. Süper tersine, kuark-gluon plazmasını oldukça başlangıcındaki hali taklit ettiğine ilişkin
olduğu düşünülen kuark-glüon çarpıştırıcının içindeki Kompakt Müon asitmerik proton kurşun çarpışmalarıyla inancın bir diğer kaynağı da bu plazma
bildiğimiz gaz plazmaları gibi oluşmadığı.
plazmasını üretti. Hem de daha Solenoid (CMS) dedektörde kurşun yaratılabileceğini gösteriyor,” diyor Wang. Kuark-gluon plazmasında, gaz plazmalarına
çekirdekle çarpıştırılan protonlar sırasında
Umulmadık bu keşif sayesinde yüksek
önce olması gerekenden çok keşfedilen materyal ya da diğer bir tabirle enerji fiziğine yeni bir bakış açısı getirilebilir. göre etkileşimler inanılmaz derecede güçlü.
daha az parçacıkla. Plazma plazma en küçük sıvıya dönüşüyor. Bu çalışma çoklu parçacıkların proton- İşte bu nedenle araştırmacılar bu plazmanın
damlası LHC yani Büyük Hadron “CMS’nin deneysel sonuçlarından önce kurşun çarpışmalarının kurşun kurşun evrenin başlangıcındaki plazmayla benzer
olabileceğini düşünüyorlar. Wang, bu
Çarpıştırıcısı’nda yaratıldı. kurşun üzerindeki proton çarpışmalarıyla çarpışmalarına benzer şekilde gözlendiğini gibi deneyler sayesinde, bilim insanlarını
doğrulayan ilk araştırma olma özelliğini
yaratılacak numunenin kuark-gluon
Plazma kuarklar ve glüonlardan plazması oluşturmak için çok küçük olduğu taşıyor. Büyük Patlama (Big Bang) esnasında,
oluştu. düşünülüyordu, “CERN ekibiyle çalışan Belki de bu en küçük kuark-gluon evrenin kozmik durumlarını daha iyi teşhis
Kansas Üniversitesi’nden doktora sonrası plazmalarının proton-kurşun etmesine imkan verebilir.
Kuarklar proton ve nötronlar gibi araştırmacı Quan Wang". çarpışmalarından doğduğunu tasdikler
parçacıkları oluşturan inşa blokları benzeri Quan Wang’ın yazdığı anahtar analize derecede bir kanıt,” diyor MIT ve CMS Kaynaklar: http://www.iflscience.com/physics/tiniest-
liquid-also-hottest-ever-created-lab http://phys.org/
atom altı parçacıklara deniyor. Glüonlar dayanan araştırma geçenlerde APS grubundan Yrd. Doç. Dr. Yen-Jie Lee. news/2015-09-littlest-quark-gluon-plasma-revealed-
ise kuarklar arasındaki yüklerden doğan Physics’de yayınlandı. “Buna karşın bu Bu yeni araştırma sayesinde parçacık physicists.html#jCp
