Page 6 - LabMedya - 22

6 www.facebook.com/labmedya Haber

Son günlerde beslenme uzmanları bağımlılık yaptığı, hatta vücudu zehirlediği gerekçesiyle şeker tüketiminin sınırlandırılmasını istiyorlar. Dünya Sağlık
Örgütü insanların şeker tüketimini tümüyle kesmesi gerektiğini bildiriyor. Peki, şeker gerçekten bu kadar zararlı mı?

Bir masanın başında oturduğunuzu ve masada ŞEKER TÜKETİMİNİN ARTIŞ NEDENLERİ duğu glikozu sağlar). Atalarımız, meyvelerdeki Aynı sonuçlar insanlar için de geçerli mi? Yağ
bir bardak su, bir torba şeker ve bir çay kaşığı Şekere hücumun en önemli nedenlerinden biri fruktoz ile karşılaşmış olsa bile, onların tükettiği ve şeker oranları yüksek yiyeceklerin, insan
bulunduğunu farz edin. Torbayı açıyorsunuz ve 1957 yılında yüksek-fruktoz mısır şurubunun miktar, bugün bizim tükettiğimizin yakınından beyninde bağımlılık yapan ilaçlar gibi dopamin
suya kaşık kaşık şeker ilave ediyorsunuz. İlave (high-fructosecornsyrup- HFCS) icadıdır. Gli- bile geçmiyordu. Dolayısıyla vücudumuzun düzeyini arttırdığı biliniyor. Başka bir araştır-
ettiğiniz şeker 20 çay kaşığını bulduğunda bu koz ve fruktozun karışımından yapılan HFCS, fruktoza uyum sağladığını söyleyemeyiz. maya göre de doymak bilmeden yemek yiyen
karışımı içmeniz isteniyor. Bu kadar tatlı bir ka- çay şekeri kadar tatlı olmasına karşın % 30 Bir kere fruktoz karaciğerde metabolize olur. insanlar, madde bağımlısı insanlara benzer
rışımı pek çok insanın midesi kaldırmaz. Oysa kadar daha ucuza mal olur. Lustig’e göre çok yüksek miktarlarda tüketti- psikolojik özellikler taşıyor. Buna bağlı olarak
her gün yaklaşık 20 çay kaşığına eşit şekeri Yiyecekleri daha lezzetli yapan bu kadar ucuz ğimiz zaman büyük bir kısmı yağa dönüştü- bazı doktorlar, obezite tedavisinde madde ba-
tüketiyoruz. Ve bunun farkında bile olmuyoruz. bir katkı maddesinin icadı, üreticilerin büyük rülür. Karaciğerde yağ birikimi enflamasyona ğımlılarının tedavisinde kullanılan yöntemler-
Şeker bir zamanlar özel günlerde servis edilen bir sorumsuzlukla ürünlerine şeker katmaları- ve siroza zemin hazırlar. Yağlı karaciğer ayrıca den yararlanıyor.
lüks bir gıda maddesiydi. Ancak son yıllarda na yol açtı. Fransa’daki Bordeaux Üniversite- insülin direnci için ideal bir ortamdır. Ki bu da
beslenmemizin temel girdilerinden biri haline si’nden sinirbilimci Serge Ahmed bu durumu şeker hastalığının habercisidir. ŞEKER LOBİSİNİN İTİRAZLARI
geldi. İşlenmiş gıda sınıfına giren hemen he- şöyle açıklıyor: “Gelişmiş ülkelerin pek ço- ZEHİR SALDIRISI ALTINDAKİ VÜCUT Ancak gıda üreticileri ve şeker lobisi bu iddia-
men tüm ürünlere şeker ilave edilmiştir. Di- ğunda açlık önemli bir sorun olmaktan çıktı. Fruktoz enerjiye dönüşür, ancak Lustig bunun ları şiddetle reddediyor. “Yeme bağımlılığı” gibi
limlenmiş olarak satılan ekmeklerin, kahvaltı Bu nedenle yemek yemek bir zevk haline ge- glikoz parçalanmasından farklı olarak bol mik- bir kavramı tümüyle reddeden üreticiler, karşı
gevreklerinin, hazır çorbaların, salata soslarının tirilmeliydi ki insanlar daha fazla gıda maddesi tarda oksijen radikalleri ürettiğine dikkat çeki- tezleri kanıtlayacak deneylere destek vererek
pek çoğunun içeriğinde şeker bulunur. tüketsin. Yiyecekleri daha lezzetli yapmanın da yor. Bu radikaller tehlikeli reaktif kimyasallardır; şekerin bağımlılık yarattığı ve vücudu zehirle-
Bu kadar yoğun bir şeker bombardımanı al- en kestirme yolu da içine şeker ilave etmekti.” vücudumuza saldırır ve yaşlanmaya yol açar. diği yönündeki iddiaları çürütmeye çabalıyor.
tındayken, şekerin sağlığımız açısından zararlı ZARARLI BİR ZEVK Bunları silip süpürmek için antioksidanlara ge- Beslenme uzmanlarına göre şekere karşı baş-
olması çok büyük bir talihsizliktir. Şekerin sağlık üzerindeki etkileri konusunda reksinim duyarız. Ancak aldığımız antioksidan latılan mücadelede ilk hedef şekerli içecekler
Şimdi şeker sağlığımızın bir numaralı düşmanı bilim insanlarının tümü görüş birliği içinde miktarı yediklerimizin kalitesine bağlıdır. Lustig, olmalı. Çok fazla miktar şeker içeren gazlı-şe-
olarak değerlendiriliyor; obezite, kalp hastalık- olmasa da, pek çoğunun anlaştığı nokta, şe- “Kaliteli yiyeceklere maddi gücü yetmeyenlerin kerli içeceklerin (standart bir kola kutusu 10
ları, Tip II şeker hastalığının tetikleyicisi olduğu kere hiç kimsenin ihtiyaç duymamasıdır. İs- vücutlarına yeterli miktarda antioksidan gir- çay kaşığı şeker içeriyor) kısıtlanması obezite
yönünde sağlam bilimsel bulgular var. Bazı viçre’deki Lausanne Üniversitesi’nden fizyolog mez. İşte bu nedenle düşük sosyo-ekonomik konusunda belirgin düşüşe yol açabilir. Tappy,
bilim insanları bunun da ötesinde şekerin ba- LucTappy, şeker ihtiyacı konusunda şöyle koşullardaki insanlar, zengin insanlarla aynı “Vücuda giren şeker miktarını azaltmanın en
ğımlılık yarattığını ve vücudu zehirlediğini ileri konuşuyor: “İnsanlar temel yağlar olmadan miktarda şeker tüketmiş olsalar dahi daha fazla pratik yolu şekerli içecekleri kısıtlamaktır” diyor.
sürüyor. yaşayamaz. Proteinsiz yaşayamaz. Bir miktar hastalanırlar” diyor.
Bütün bu iddialar, halk sağlığı örgütlerinin şe- karbonhidrat almadan yeterli miktarda enerjiye Dahası, glikozdan farklı olarak fruktoz insülin ŞEKERLE İLGİLİ TEMEL BİLGİLER
kere savaş açmalarına yol açtı. Dünya Sağlık sahip olması zorlaşır. Ancak şeker olmadan tarafından dengelenmez. İnsülin, kan glikoz • Şeker, enerji yoğun, tatlı bir karbonhidrat sı-
Örgütü (WHO), şeker tüketimini tümüyle kes- sorunsuz bir yaşam sürebilir. Şeker, yaşantı- düzeyini sabit tutar ve leptin üretimini arttırır. nıfıdır. Basit şekerlerin başında glikoz, fruk-
memizi öneriyor. ABD’de doktorlar ve bilim nızdan tümüyle çıkartabileceğiz bir gıda mad- Leptin karnınızın tok olduğunu size bildiren toz ve galaktoz gelirken, kompleks şekerlerin
insanları, gıda üreticilerine baskı yaparak şeker desidir.” hormondur. Fruktoz, leptin üretimini etkilemez; en yaygın olanları sükroz ve laktozdur.
miktarını azaltmaları ve ne kadar şeker ilave • Gıda üreticilerinin yiyeceklerine kattıkla-
ettikleri konusunda daha açık davranmaları Bütün bu gereksiz şeker, diyetimize kalori ilave hatta ghrelin denilen açlık hormonunun düzeyi- rı şeker ya çay şekeri dediğimiz sükroz ya
gerektiğini söylüyor. İngiltere’de ise Şeker Ey- etmekten başka bir işe yaramaz. Dolayısıyla ni arttırır. Başka bir deyişle fruktoz aşırı yeme da yüksek-fruktoz mısır şurubudur. Sükroz,
dürtüsünü tetikler.
lem Grubu adı verilen bir örgüt, şekeri azaltma tüketimdeki artış ile obezite ve tip II diyabet ar- bir molekül glikoz ve bir molekül fruktozun
doğrultusunda yoğun bir kampanya başlatmış tışı arasında bir paralelliğin bulunması rastlantı Son olarak bol miktarda fruktoz yemenin, insan birbirine bağlanmasıyla oluşur. Sindirim sı-
durumda. Siyasetçiler ise şekerli meşrubatlara değildir. ve hayvan deneylerinde trigliserit düzeyinde rasında birbirinden ayrılırlar, Yüksek-fruktoz
yeni vergiler uygulanması için yasa çıkartmaya VÜCUT İÇİN ZEHİR artışlara neden olduğu anlaşıldı. Bu da damar mısır şurubu ise glikoz ve fruktozun karışı-
hazırlanıyor. Gerçekten şeker bu kadar zararlı mı? Ancak son yıllarda bilim insanlarına göre daha sertliğine ve kalp hastalıklarına davetiye çıkart-
Yoksa bir bardak suda fırtınalar mı kopartılıyor? sinsi bir sorun insanlığı tehdit ediyor; şeker yal- mak anlamına geliyor. mıdır; genellikle sağlık için sükrozdan daha
zararlı olduğu söylenir. Ancak son günlerde
DOĞAL DEĞİL, İLAVE EDİLEN ŞEKER ZARARLI nızca aşırı kalori kaynağı değil, aynı zamanda BEYİN KİMYASINI DEĞİŞTİRİYOR uzmanlar bu ikisinin de aynı olduğunu söy-
Beslenme uzmanları, meyve ve sebzelerde do- vücudu zehirleyen bir maddedir. Bu görüşü Şekerin bir diğer sinsi etkisi beyinde görülüyor. lüyor.
ğal olarak bulunan şekere veya sütte bulunan savunanların başında San Francisco’daki Kali- Fruktoz beyin kimyasını değiştirerek daha faz-
laktoza değil, sükroz (çay şekeri) veya yüksek- forniya Üniversitesi’nden endokrinolog Robert la yeme isteği uyandırıyor. Bugüne değin çok • Yediklerimizin içindeki şeker katkısının mik-
fruktoz mısır şurubu halinde yiyeceklere katılan Lustig geliyor. Lustig’in hedefinde fruktoz bu- sayıda sinirbilimci fruktoz ile kokainin beyinde tarını hesaplamak zordur. Etiketlerde yazan
şeker türlerine karşı. Atalarımız rafine edilmiş lunuyor. Doğal olarak meyvelerde bulunan bu benzer bir etki yaratıp yaratmadığını araştırıyor. miktarlar doğal ve ilave edilen şeker arasında
şeker tiplerine yabancıydı. Kaldı ki şeker 1700’lü basit şeker aynı zamanda HFCS ve sükrozun Sıçanlar üzerinde yapılan çok sayıda araştır- ayırım yapmaz.
yıllara kadar yaygın olarak kullanılmıyordu; tam bileşenlerinden biri. mada, tatlı yemenin beyinde kokain gibi beyin- • Beslenme uzmanları yiyeceklerdeki “serbest
tersi nadir bulunan değerli bir katkı maddesiydi. Fruktozun sanık sandalyesine oturtulmasının deki ödül sistemini etkilediği görülüyor. Hatta şeker”den bahseder. Serbest şeker hem
1700’lü yıllarda ortalama bir İngiliz evinde yılda nedeni glikozdan farklı olarak insan metabo- bir çalışmada, kokain bağımlısı sıçanlara ko- ilave şekeri, hem de meyve suları, bal gibi
2 kg’dan daha az miktarda şeker tüketiliyordu. lizmasında önemli bir rolünün bulunmamasıdır kain ile şekerli su arasında bir seçim yapmaları gıdalarda bulunan her türlü şekeri içerir.
Bugün ortalama bir Amerikalı tek başına yılda (Bu, glikoza gereksinim duyduğumuz anlamına için uygun ortam hazırlandı. Çalışmayı yürüten
yaklaşık 40 kg şeker tüketiyor. Bu da günde 20 gelmemeli; nişastalı yiyecekler gibi kompleks Ahmed, “Sıçanların pek çoğu şekerli suyu ter- Derleyen: Reyhan Oksay
çay kaşığından fazla bir miktara eşit. karbonhidratlar metabolizmamızın ihtiyaç duy- cih etti” diyor. Kaynak: New Scientist, 1 Şubat 2014