Page 40 - LabMedya - 85

40 BOTANIK

bulunmuştur. Söz konusu çalışmada domates, tütün,
buğday, mısır ve kaktüs gibi bitkiler denenmiştir. Bu
bitkilerin stres altındayken patlama benzeri sesler
çıkardığı ve bu seslerin insanlar tarafından duyula-
mayacak ses aralığında olduğu bilinmektedir. Daha
önceleri bitkilerin stres altında iken şekil, renk ve
koku değişimleri gösterdiği bilinmekteydi. İlk kez bu
çalışma ile stres altındaki bitkilerin ses çıkarabildiği
(çığlık atabildiği) bulunmuştur. Çalışmada denenen
stres altındaki bitkilerin çıkardığı sesleri böcekle-
rin, diğer memelilerin ve diğer bitkilerin duyabildiği
kanıtlanmıştır.

Çalışmada farklı bitkiler denenmiş ve bitkilerin stres
altında çıkardığı seslerin de türe göre farklılık göster-
diği bulunmuştur. Bu seslerin bilgi taşıyıcılık değeri
de araştırılmaya devam etmekte olan bir husustur.
Fakat şu ana kadar elde edilen veriler bitkilerin
ses ile alakalı yeteneklerini; temel gereksinimlerini
karşılamada, savunmada ve üremede (tozlaşma)
kullanılabileceklerini göstermektedir.
BİTKİLER DE

Biyolog Muhyettin ŞENTÜRK

Yapılan çalışmadan elde edilen ses ile alakalı anlamlı
verilerin tarım bitkilerinin ihtiyaçlarını anlamlandırma
konusunda fayda sağlayacağı düşünülmektedir. Bu
önemli keşif hâlen bilinmeyenleri de içeren bir keşif-
Yeryüzünün en önemli canlı gruplarından biri olan tir. Öyle ki başka hangi bitki türlerinin hangi seslere
bitkiler hiç kuşkusuz en ilginç gruplardan biridir. sahip olabildiği ve bu sesleri başka hangi hayvanların
Bitkiler üzerine yapılan onlarca bilimsel çalışma duyulabildiği, dahası bu duyulma hayvana ve/veya
göstermektedir ki; bitkiler diğer canlılara benzer bitkiye başka hangi fayda ve hatta zararlar getirip
özellikler ve hatta diğer canlılardan farklı ek özel- getirmediği gibi konular keşfin büyük bir alanın kapı-
likler de sergilemektedirler. sını araladığı ve ileri çalışmaların yapılması gerektiğini
de göstermektedir.
Yapılan güncel bilimsel çalışmalar ve teknolojinin
gelişmesi ile birlikte günümüzde artık bitkilerin ses,
konuşma ve müzikle dahi ciddi düzeyde anlamlı bağ-
lantılı verileri elde edilmiştir. Günümüzde bitkilerin
müziği, sesi ve bunları kullanarak konuşmayı becere-
bildiğini farklı bilimsel çalışmalardan ve deneylerden
bilmekteyiz.

Canlıların iletişim için birbirinden farklı yöntemler
kullandıkları bilinmektedir. Örneğin; böceklerin fe-
romonlarla haberleştiği, yani kimyasal bir iletişim
kullandıkları kanıtlanmıştır. Diğer canlılar da ve
bitkiler de kimyasal haberleşmenin yanı sıra farklı
yöntemler ile iletişime geçmektedir. Bitkilerde bu
iletişim ses ile de olabilmektedir. Sonuçta; bitkilerle hayvanlar arasındaki ve hatta bit-
kilerle diğer bitkiler arasındaki iletişimin tahmin etti-
ğimizden daha karmaşık yapılı olduğu günden güne
yapılan güncel bilimsel çalışmalarla anlaşılmaktadır.

Kaynaklar:
Khait, I., Lewin-Epstein, O., Sharon, R., Saban, K., Gol-
dstein, R., Anikster, Y., Zeron, Y., Agassy, C., Nizan, S.,
Sharabi, G., Peremen, R., Boonman, A., Sade, N., Yovel,
Y., Hadany, L. 2023. Sounds Emitted By Plants Under
Stress Are Airborne and Informative. Cell, 186(7), pp.
1328-1336.

Şentürk, M. 2020. Bitkiler Konuşabilir Mi? Biomedya,
28. Sayı, pp. 12-13.
Cell dergisinde (30 Mart 2023 tarihli) yayımlanan bir
araştırmaya göre bitkilerin çığlık atabildiği ve hatta bu Yayın Linki: https://www.bilimya.com/dogayla-ya-
çığlığın bazı hayvanlar tarafından dahi duyulabildiği samayi-ogrenmemek.html