Page 62 - LabMedya - 76
P. 62
62 BİLİM İNSANI
Deprem Terazisi
İstanbul, tarihi boyunca birçok büyük kelepçelerle minarelerin temellerini sabitlemenin getirmektedir.
depremle sarsılmıştır. Ancak Mimar Si- en iyi çözüm olduğuna karar verdi ve harekete geçti.
nan’ın estetik ve mühendislik becerilerini 1585 yılında tamamlanan Muradiye Ca-
bir araya getiren eserleri, bu depremleri Ancak çalışmalar sırasında, Mimar Sinan’ın yüzyıllar mii ve Külliyesi, caminin mihrabının iki
neredeyse hiç hasar almadan atlatmış- önce aynı teknolojiyi kullanarak aynı çözümü uygula- yanında bulunan terazi taşlarıyla dikkat
tır. Selimiye Camii, Süleymaniye Camii dığı keşfedildi. Ayrıca son derece esnek bir zemine çekmektedir. Bu terazi taşları, binanın
ve Şehzade Camii, ayrıca köprüler, ha- sahip olan Selimiye Camii için Mimar Sinan, temeli sağlamlığını ve zeminde kayma olup
mamlar, türbeler ve daha pek çok eser attıktan sonra sekiz yıl beklemiştir. Mimar Sinan’ın olmadığını gösterir. Caminin en ilginç
Mimar Sinan’ın 300’den fazla mirasının ustalık eseri olarak tanımladığı Selimiye Camii, 1574 özelliklerinden biri deprem terazileridir,
sadece birkaçıdır. Bu eserler, neredeyse yılında Edirne’de inşa edilmiştir. UNESCO Dünya Mi- çünkü bu silindir mermer taşlar, deprem
beş yüzyıl boyunca dimdik ayakta kalma- rasları Listesi’nde yer almaktadır. Cami, depreme sırasında dönmezse binanın zarar gördü-
yı başarmıştır. Bu durum, Mimar Sinan’ın karşı son derece dayanıklıdır ve geçmiş dönemlerde ğü anlamına gelir. Bu teraziler, 434 yıldan
mühendislik dehasının bir sonucudur. meydana gelen depremlerden herhangi bir zarar fazla süredir çalışmaktadır ve caminin
görmemiştir. sağlamlığı hala test edilebilmektedir.
Kahramanmaraş depremi sonrası, Ja-
ponların depreme dayanıklı raylı bina sis- Süleymaniye Camii, doğru temel ve zeminin sağlan- Vakıflar Genel Müdürlüğü, geçtiğimiz yıl-
temleri konuşulurken, Mimar Sinan’ın yüz- masıyla yapılmıştı ve 5 asırdan fazla bir süredir, 15’i 5,5 larda Selimiye Camii’ni inceledi ve deprem
yıllar önce benzer teknolojileri geliştirdiği şiddetinin üzerinde olan 89 depreme rağmen hiçbir uzmanları, caminin önümüzdeki 500 yıl
ve camilerinde kullandığı bilinmektedir. hasar görmeden ayakta kalmayı başardı. Modern içinde beklenen büyük depremlerden et-
Kullanılan teknolojilerden biri de sismik mimaride ise binaların ömrü genellikle 100-150 yıl kilenmeyeceğini ve statik olarak sorunlu
deprem izolatörü olarak adlandırılan arasında değişmektedir ve bu süreden sonra sağ- olmadığını belirledi. Ayrıca, Hatay Mah-
sistemdir. Sismik deprem izolatörleri lamlık garantisi verilemez. Mimar Sinan ise, kıyamete remiye Camisi ve Bursa Yeşil Cami gibi
binalarda kullanılarak, şiddetli sarsıntı- kadar ayakta kalacak bir cami vadetmiş ve üstelik bu diğer tarihi camiler de deprem terazileri
larda yapıya zarar verebilecek olayların camii, depremleriyle ünlü bir şehirde inşa etmiştir. içermektedir ve yapılarının dayanıklılığı
şiddetini azaltır. Bu sistem, esnek enerji açısından önem taşımaktadır.
sönümleyici elemanların zemin ile yapının 16. YÜZYILDA RAYLI SİSTEM KULLANILMIŞ
tabanı arasına yerleştirilmesiyle çalışır ve Kaynak: https://kasifiz.com/mimar-si-
zeminden yapıya aktarılan deprem kuv- Mimar Sinan’ın eserleri dayanıklılıkları ile tanınır. 16. nanin-eserlerinin-depreme-dayanikli-ol-
vetlerinin azaltılmasına yardımcı olur. yüzyılda inşa edilen Selimiye Camiinin birçok yerinde ma-sebepleri/
Sismik izolasyona sahip olmayan yapılar, raylı sistemler olduğu ortaya çıkmıştır. Bu raylı sis-
kendi ağırlığının 1/10’u kadar yatay yük ta- temler sayesinde binanın deprem anında her tarafa
şıyabilirken, daha fazla yük yapıda büyük beş derece yatabildiği anlaşılmıştır. Mimar Sinan’ın
hasara neden olur ve kolon-kiriş birleşim bu sistemi kullanarak eserlerinin dayanıklılığını artır-
noktalarında kırılmalar başlar. Sismik izo- dığı düşünülmektedir. Japon mimarlar, 1950’li yıllarda
lasyona sahip yapılar ise yükü hafiflettiği özel izinle yaptıkları çalışmada, benzer bir sistem
için daha fazla yükü taşıyabilir. “Yaptığın işi keşfetmişler ve ülkelerine döndüklerinde binalarda
kullanmaya başlamışlardır. Bu teknolojinin günümüz-
MİMAR SİNAN’IN DEPREME DAYANIKLI gönlünde de de kullanıldığı bilinmektedir ve deprem gibi doğal
ESERLERİ VE TEKNİKLERİ afetlerin etkilerini azaltmaya yardımcı olmaktadır.
hisseder-
Mimar Sinan’ın eserlerinin nasıl bu kadar DEPREM TERAZİSİ NEDİR?
dayanıklı olduğu net bir cevaba sahip ol- sen, ırmak-
masa da uzmanların yaptığı incelemeler Osmanlı’nın ünlü mimarlarından Mimar Sinan’ın yap-
sonucunda bazı tahminler bulunuyor. lar çağlar tığı birçok eser yüzyıllardır ayakta kalmıştır. Mani-
Örneğin, Selimiye Camii’nin zemininin sa’daki Muradiye Camii, terazi taşlarıyla tanınır. Bu
gevşek toprak olduğunu öğrenen bilim içinde…” döner taşlar, caminin sağlamlığını ve depremde ne
insanları, caminin minarelerine zarar kadar zarar gördüğünü gösterir. Terazi taşları 434
gelmemesi ve yıkılmaması için metal yıldır çalışır durumdadır ve hala işlevlerini yerine
