Page 62 - LabMedya - 75
P. 62
62 BİLİM İNSANI
Nicolaus Copernicus, 1473 yılı 15. yy Rö- bir şekilde ortaya koydu ve yörüngelerini nispeten doğru Novara, Copernicus gök bilimi dalında eğitim
nesans’ında dünyaya gelmiş olan; Ka- şekilde tahmin etti. aldığı için onu geleceğin problemini çevre-
tolik piskopos danışmanı, matematik, leyen iki kitapla tanıştırdı: Johann Müller
astronomi, harita bilimi ve dillerle meş- Bu güneş merkezli teori, güneşin ve diğer gezegenlerin tarafından yazılmış “Epitoma in Almages-
gul olan, modern astronominin babası dünyanın etrafında döndüğünü öne süren Ptolemaik tum Ptolemaei” ve Giovanni Pico tarafından
olarak bilinen ve güneş merkezli evren (Yer merkezli) teorinin yerini aldı. Copernicus İtalya se- yazılmış “Disputationes tersus astrologinm
modelinin kabulünde büyük çalışmaları yahatinden sonra, doğanın tüm yönlerini inceleyebilmek divinatricenm” (Kehanet Astrolojisine Karşı
olan Polonyalı bir gök bilimcidir. Varlıklı için Ptolemaik sistemin yeterli olmadığını savundu. Bu Tartışmalar). Johann Müller’in yazdığı kitap
tüccar bir baba ve aileden varlıklı bir an- yöntem matematiksel olarak uygun değildi. Ama Co- Ptolemy’nin astronomisinin temellerinin bir
nenin 4’üncü ve en küçük çocuğu olarak pernicus'un yaşadığı dönemde Kilise, Ptolemaik yer özeti olan ve bazı önemli gezegen modelleri-
Lehistan Krallığı’nın Thorn bölgesinde merkezli teoriyi benimsiyordu. Çünkü bu, kozmosun nin düzeltmeleri ve kritik açılımlarıyla ilgiliydi.
dünyaya gelmiştir. Babasını genç yaşta İncil'de verilen tanımıydı. Bu, Copernicus’un güneş merkezli hipoteze
kaybetmesiyle dayısının yanına gitmek yönelmesine ve fikir edinmesine yol açacak
zorunda kalmış olan Nicolaus Copernicus Ancak “Küçük Yorum” adlı incelemesi Copernicus’un olan bir kitaptı. Giovanni Pico’nun yazdığı
eğitim hayatına Polonya’da başlamıştır; ömrünün sonuna kadar yani 1543’e kadar yayınlanmadı. ise astrolojinin temellerine ve 17. yy’a kadar
dayısı Lucas Watzenrode, tüm eğitim ve Çünkü elde ettiği bilgiler çözüm kadar yeni problemlere yansıyan yıkıcı tutuma şüpheci bir saldırı idi.
kariyer ihtiyaçlarında Copernicus’un ya- de sebep oldu. Dünya evrenin merkezi kabul edildiği için Pico’nun eleştirilerinde, gökbilimciler ve ast-
nında olmuştur. ağır nesnelerin her zaman yere düştüğü varsayılıyordu, rologlar gezegenlerin düzeni konusunda an-
bunun güneş merkezli bir sisteme ne şekilde uyarlanaca- laşamadıkları ve astrologların gezegenlerin
Copernicus’un yaşadığı 15. yy’da astroloji, ğını bilmiyordu Copernicus. Bu yüzden dairelerin gökleri sahip olduğu kuvvetten emin olmadıklarına
astronomi ve matematik terimleri neredeyse yönettiğine dair eski inancını korudu ancak kanıtları, gü- dair suçlamalar mevcuttu.
birbirinin yerine kullanılıyordu; temel amacı neş merkezli bir evrende bile gezegenlerin ve yıldızların
da gökyüzü düzenini tanımlamaya yönelik güneşin etrafında dairesel yörüngelerde dönmediğini Copernicus’un tüm hayatı boyunca kayda
teorik araç ve hareket bütünlüğünü sağla- gösterdi. Bu tezinde merkezden uzaklıkları her zaman geçen yalnızca 27 tane gözlemi bilinmekte;
maktı. Genellikle matematiksel teknikler aynı olduğu için gezegenlerin görünen parlaklığındaki pek çoğu tutulmalar, hizalanmalar ve ge-
kullanarak gökyüzünü inceleyen herkesi değişiklikleri açıklayamamak gibi belirgin bir dezavan- zegenler ile yıldızların kesişimleri hakkında.
ifade ediyordu bu yöntem. tajı vardı. Yani gezegenleri dev şeffaf küreler olarak Copernicus, kayıtlara geçen ilk gözlemini “De
gözlemlemesi ve yerçekimi kavramını ele almamasıydı revolutionibus” ile 9 Mart 1497’de Bologna’da
Giovanni Pico’nun astrolojinin temellerine dezavantajı. yaptı. Kitabında ay tutulmasını ve “boğanın
saldırması Copernicus’un araştırmalarının gözündeki en parlak yıldız” olarak bilinen
arka planını oluştururken temel tarihsel Bu teoriyi 17 yy. başlarında Galileo ile Kepler geliştirdi Aldebaran yıldızını kayıtlara geçirmişti. Bu
değerlendirmeleri de oluşturdu. Pico’nun ve popüleştirdi. Ancak bilimsel araştırmaların ceza ile gözlemi 1543’te yayınladığında görünen ay
bahsetmediği, uzun süredir devam eden karşılık bulduğu bir dönem olduğu için Galileo bu teoriyi çapının büyüklüğünü tam olarak doğrulaya-
ikinci anlaşmazlık ise gezegen modelle- geliştirmenin karşılığında mahkum edildi. O dönemin rak teorik bir iddianın temeli haline getirmişti.
rinin durumuyla ilgiliydi. Aynı zamanda din adamlarına rağmen bilgiye zincir vurulamadı tabii ki Fakat bu yöntemi 1947’de Novara’nın 1498 yılı
da antik çağlardan beri astronomik mo- ve 17 yy. sonlarında Newton’un gök mekaniği alanında kehanetine yardım amaçlı Alfonsine tablola-
delleme ve gökyüzü incelemeleri, geze- yaptığı çalışmalardan ve “Principia Mathematica” (Doğa rından türetilen ayın evrelerini kontrol etmek
genlerin hareket merkezlerinden sabit Felsefesinin Matematiksel İlkeleri) adlı yayınından sonra amaçlı kullanıyordu. Copernicus’un evrenin
mesafedeki sabit yarıçapların kullanıla- Kopernik Teorisi akademisyenler tarafından kabul gördü. temel yapısı hakkındaki görüşleri yeni bir fel-
rak üzerinde açısal ilerlemeler ile hareket Önce Katolik olmayan ülkelerde hızla yayıldı ve 18. yy. sefeye Kepler ve Galileo döneminde dönüştü.
ettiği şeklinde yapılıyordu. Avrupalı gök- sonlarında Güneş Sistemli (Heliosentrik) evren modeli
bilimciler Dünya’nın evrenin merkezinde neredeyse tüm dünya tarafından kabul gördü. COPERNICUS'UN ÖLÜMÜ
yer aldığını yani Ptolemaik yer merkezli
sistemi savunuyordu ve bu görüş Aris- ÜNIVERSITE HAYATI VE FIKIRLERINI Nicolaus Copernicus arkasında büyük tar-
tarkus ve Biruni’nin karşıt çalışmalarına ETKILEYEN ISIMLER tışmalara yol açacak ve gözlemlerini sap-
rağmen çoğu eski filozof ve İncil yazarları kınlık olarak kınayacak bazı dini liderlerin
tarafından da benimseniyordu. Babasının vefatından sonra piskopos dayısı tarafından öfkesinden kurtaracak şekilde 24 Mayıs
üstlenilen eğitim hayatı Krakow’daki “Krakow Üniver- 1543 yılında Polonya’nın Frombork kentinde
NICOLAUS COPERNICUS ÇALIŞMALARI sitesi” liberal sanatlar bölümünde devam etti Coper- beyin kanaması geçirerek hayata gözlerini
nicus’un. Bu bölümde astronomi ve astroloji üzerine yumdu. Efsaneye göre, ölüm döşeğindeyken
Copernicus, dünya da dahil olmak üzere eğitim gördü ancak o zamanın birçok öğrencisi gibi o yaptığı çalışmasının yayınlanmış bir kopyasını
Samanyolu’nda bulunan tüm gezegenle- da mezun olmadan okulu bıraktı. İtalya’da olan ve Bo- görmüştü. Haksız da değildi, ölümünden 1 yıl
rin güneşin yörüngesinde hareket ettiğini logna Üniversitesinde hukuk bölümünde doktora yapan sonra çalışmaları yayınlanmıştı ve kendinden
savunuyordu. Dünya, güneş ekseninin yanı “Matematik amcasının yanına gitti ve amcası gibi eğitim hayatına sonra gelecek olan bilim insanlarına ışık tuta-
sıra kendi ekseni etrafında da günlük olarak Bologna Üniversitesinde devam etti. Her ne kadar bu- cak ve günümüz güneş sistemine evrilecek
dönüyor ve bu eksendeki kademeli kaymalar matema- radaki akademik dönemi uzun sürmese de o süreçte kaynaklar sundu.
dolayısıyla mevsimleri meydana getiriyordu üniversitenin baş astronomu Domenico Maria de Novara
Copernicus’a göre. Copernicus 1508 ve 1514 tikçiler için ile aynı evde yaşadı. Novara, şehir için yıllık astrolojik Öldüğünde mezar taşında ismi dahi bulun-
yılları arasında bu tezini anlattığı “Küçük Yo- kehanetler yayınlıyordu; tüm sosyal grupları içeren ancak mayan Copernicus 2010 yılında Polonya’daki
rum” (Commentariolus) olarak adlandırılan yazılır.” İtalyan prenslerinin ve düşmanlarının kaderine yoğun- bir katedrale siyah granit bir mezar taşıyla
güneş merkezli sistemin temelini oluşturan laştığı tahminlerde bulunuyordu. Copernicus bu yayın- yeniden gömüldü. 500’üncü yıldönümün-
kısa bir astronomik inceleme yazdı. İncele- larda yardımcı ve tanık idi; Novara’nın yıllık tahminlerinin den önce, yani 1972’de NASA "Kopernik"
mede, dünya da dahil olmak üzere bilinen üretimine dahil olması astroloji pratiğine yakından aşina isimli uydusunu uzaya fırlattı ve uydu 8 yıllık
tüm gezegenlerin güneşe göre sırasını doğru olduğu anlamına geliyordu. faaliyetinde yıldızlararası maddeleri inceledi.
