Page 6 - LabMedya - 26
P. 6
6 YORUM SAYI 26
ettikleri bulgular, doğaüstü inançların bu animasyonların ardında bir niyet
bazı gizli yararları olabileceğine işaret aramaya daha meyilli olduklarını fark
hala batıl inançlardan
ediyor. etti. Bu durum, bu insanların beyninde
Bazı doğaüstü deneyimler, beyindeki “zihin teorisi” adı verilen alanda daha
hatalı aktivitelerle açıklanabilir. Örneğin, fazla beyinsel aktivite şeklinde kendini
Bazı insanlar neden
cinlerin, perilerin nesneleri hareket gösterdi. Riekki ayrıca doğaüstü
Bazı insanlar neden hala batıl
ettirdiğini gördüklerine dair yemin şeylere inancı olanların fotoğraflarda
edenlerde, beynin görmeden sorumlu daha fazla gizli yüz görmeye meyilli
sağ yarı küresinde bazı bölgelerin olduğunu fark etti. Bu bulguyu
hasar görmüş olabileceği söylenebilir. Amsterdam Üniversitesi’nden başka
Ya da epilepsinin bazı türleri insanda, bir ekip de doğruladı.
sanki arkalarında bir şey onları takip Riekki ayrıca normal ötesine
ediyormuş hissi yaratabilir. inananların, inanmayanlara oranla
Ruhun bedenden ayrılması türünden istenmeyen düşünceleri öteleme
inançlardan kurtulamıyor?
deneyimler ise bugün nörolojik konusunda daha zayıf olduğunu gördü.
vakalar olarak görülmekte, bazı görsel Başka bir çalışmada ise doğaüstü
kurtulamıyor?
yanılsamaların ise sağlıklı bir beyinde şeylere inananların, net olmayan bilgi
efsanevi yaratıkların ortaya çıkmasına durumunda bile verdikleri karara daha
neden olduğu bilinmektedir. çok güven duyduğu görüldü. Yani
Örneğin genç bir İtalyan psikolog bir insanlar bir inanca sarıldıkları zaman
sabah aynaya baktığında, kırış kırış onun peşini kolay bırakmıyor.
olmuş bir ihtiyar görmüş karşısında.
Daha sonra yaptığı deneyler, özellikle Tılsımın gücü
alacakaranlıkta kendi yansımanıza Araştırmacılar, bu tür şeylere
bakarken böylesi yanılsamaların şaşırtıcı inancı olmayanların inançlı kişileri
bir şekilde yaygın olduğunu göstermiş. fazla eleştirmemesinden yana. Bir
Belki de beyin az ışıkta yüzün yapısını araştırmada batıl inançların kişilerin
tam olarak canlandıramadığından birçok alanda performanslarını
boşlukları doldurmaya yöneliyor; bazen artırmasına yardımcı olduğu görüldü.
bu çabanın sonunda kafatası, yaşlı Bir hafıza testi sırasında, inananların
cadılar ya da korkunç hayvanlar ortaya yanlarına şans tılsımı almalarına
çıkabiliyor. izin verildiğinde, muhtemelen
Yani yorgunluk, ilaç ya da uyuşturucu, özgüvenlerinin artmasından dolayı
alkol ve ışık oyunları gibi faktörler beyni çok daha iyi performans sergiledikleri
etkileyip böylesi yanıltıcı görüntülere yol kaydedildi.
açabiliyor.
Bu tür şeylere pabuç bırakmayaca-
Koruyucu Kalkan ğınızı sanıyorsanız, bir kez daha
Din konusunda araştırma yapan düşünün. Pensilvanya’daki Lafayette
psikologlar, uzun zamandır normal Üniversitesi’nden Michael Nees, bir
(David Robson / BBC Future)
ötesine inancın, dünyanın çok daha grup öğrenciye Amerikan hayalet
acımasız gerçeklerine karşı bir kalkan avcılarının gösteri kayıtlarını dinletti.
21. yüzyılda bilimin oluşturduğunu düşünüyor. Ölüm, doğal
açıklamalarına rağmen hala afet, işini kaybetme gibi beklenmedik Doğaüstü olaylara ilişkin bir deneyde
yer aldığını düşünen öğrenciler pek
birçok insan doğaüstü olaylara bir olay karşısında beyin cevap bulmak de iyi olmayan kayıtlara rağmen
inanmaya yatkın. Belli bir için uğraşıyor, kaos içinde bir anlam tuhaf sesler duyduklarını söyledi.
aramaya koyuluyor.
dine mensup olmasa da, Teksas Üniversitesi’nden Jennifer Deneye katılanlar bu tür inançları
olmadığını belirmiş olsa da deneyin
insanların batıl inançlarından Whitson, insanlardan kontrolün bu alanda yürütüldüğünü biliyor
vazgeçememelerinin altında ellerinden çıktığı bir anı hatırlamalarının olmaları, beyinlerini normal dışı bir ses
makul bir sebep olup olmadığı istenmesi durumunun bile onları hayali duymaya hazırlamıştı.
güçler görmeye ya da birbiriyle ilgisiz
da yine bilimsel yöntemle iki ayrı olay arasında bağlantı kurmaya
açıklanıyor. yöneltebileceğine inanıyor. Whitson şöyle diyor:
Konuyla ilgili BBC Türkçe’de yer alan Illinois’deki Northwestern “Rasyonel olduğunuzu
yazıya göre, son dönemlerde ABD’de Üniversitesi’nden Adam Waytz, sanabilirsiniz, ama olayların
yapılan bir araştırma, Amerikalıların dörtte antropomorfizm ya da eşyayı insana kontrolü bizden çıktığında
üçünün doğaüstü olaylara inandığını, benzetmenin de olayları anlamaya hepimizin bu tür yanlışlara
her beş kişiden birinin ise hayalet çalışırken kullandığımız yöntemlerden
gördüğünü iddia ettiğini ortaya koydu. biri olduğunu belirtiyor. “Kendimizi yönelmeye elverişli
Geçmişte de keskin zekâya sahip bazı hayaletlere inandırırız, çünkü evrenin olduğumuzu bilerek yargıda
ünlülerin kendilerini imkânsıza inanmaktan tesadüfiliği fikri bize hoş gelmez,” bulunmak, varsayımlarımızı
alıkoyamadığı görülmüştü. Bunlar diyor. Hayatımız üzerinde kontrolümüz dikkatli bir şekilde gözden
arasında Abraham Lincoln’un hayaletini azaldığında buna daha çok açığızdır.
gördüğünü söyleyen Winston Churchill, geçirmek daha akıllıca
medyumlar aracılığıyla hayaletlerle Gizli yüzler olacaktır.”
konuşan Arthur Conan Doyle ve telepatiye Helsinki Üniversitesi’nden Tapani
inanan Alan Turing’i sayabiliriz. Riekki, bir deneyde, denekleri
Bu inançlara ilgi duyan psikologlar bazı beyin tarayıcısından geçerken basit
insanların neden hala batıl inançlardan animasyonlar izlemelerini istedi.
kurtulamadığını araştırmaya koyuldu. Elde Normal ötesi şeylere inanan deneklerin
