Page 20 - LabMedya - 92

20 SAĞLIK

edebilir ve bunların araştırılması gerekebilir. Kas
hastalıkları ALS ile karıştırılabilir. Sinir sıkışmalarının
ve kas hastalıklarının ayrımında EMG denilen test ALS
tanısı için çok önemlidir.

40’LI YAŞLAR KRITIK DÖNEM
Hastalığın 40 yaşından sonra ortaya çıkma olası-
lığı çok daha yüksek ve tanı da çoğunlukla 5 ve 6.
dekatlarda konuluyor. Tanı koyma yaşı düştükçe
hastanın yaşayabileceği sıkıntıların da artıyor. Daha
geç tanı konulan hastalarda seyrin biraz daha iyi
gitme olasılığı olsa da bu kesin bir kural değil. Erken
yaşta tanı alıp hastalığı çok yavaş ilerleyen hasta
olduğu gibi geç yaşta tanı konup hastalığı çok hızlı
ilerleyen hastalar da olabiliyor.
ALS’NİN

İLK BELİRTİLERİ

SİNİR SIKIŞMASI

SANILIYOR

Doç. Dr. Burcu ÖRMECİ
Yeditepe Üniversitesi Koşuyolu Hastanesi
Nöroloji Uzmanı IYI BAKIM YAŞAM SÜRESINI UZATIYOR

ALS nedeniyle hastalar iyi beslenemedikleri ve iyi
hareket edemedikleri için bazı hastalıklar açısından
risk altındalar. ALS’e eşlik eden bütün ilişkili hasta-
lıklar ALS’nin neden olduğu fonksiyon kayıplarına
bağlı ortaya çıkıyor. Eğer hastaya çok iyi bakılır, çok
iyi beslenir, çok güzel fizik tedavisi yapılırsa ALS
hastaları çok uzun süre yaşamda kalabilirler. Bunun
en güzel örneği çok yakın zamanda kaybettiğimiz
Stephen Hawking’dir. Hastalar eğer hastalığını tanır,
kendilerini aşırı zorlayıcı hareketlerden sakınır, bu-
nunla birlikte düzenli ve kendi kapasitelerine uygun
egzersizler yaparlarsa, iyi beslenirlerse, diğer has-
talıklardan korunurlarsa hastalığın gidişatı olumlu
yönde etkilenecektir.
Özellikle bazı tanınmış sporcularla birlikte anılma- ORTA YAŞ GRUBUNDAKILER RISK ALTINDA
Motor nöron ya başlanmasıyla birlikte adı daha çok bilinen ALS,
hücrelerinin beyinde ve omurilikte yer alan ve kaslarımızın ça- ALS’ye yakalanma açısından erkekler kadınlara göre daha şanssız.
lışmasını sağlayan motor nöron denilen hücrelerin
Çünkü nedeni bilinmemekle birlikte hastalık erkeklerde kadınlara
hastalığı olarak bilinmeyen bir nedenle kendi kendine hastalanması göre dana sık görülüyor. Ortalama yaş grubunda olan herkes
ve ölmesi sonucu ortaya çıkan bir motor nöron hasta-
ALS açısından risk grubunda. Ortalama başlama yaşı 40 yaştan
bilinen ALS hem lığı olarak tanımlanıyor. Neden ortaya çıktığı konusu sonra, 50'li yaşlarda daha sık görülebiliyor. 30'lu yaşlardan önce
hala bir bilinmez olan bu hastalığın ortaya çıkmasıyla
ve 80'li yaşlarda sonra ilk kez tanı alma olasılığı düşük ama 40
hasta, hem de ilgili bazı varsayımlar bulunuyor. ve 80 yaş arasındaki herkes özellikle erkek cinsiyet bu hastalık
hasta yakınlarının Evrensel faktörler olarak sıralanan radyoaktivite, için bir adaydır.
hayatını ciddi çeşitli zararlı ışınlara maruz kalmak, zararlı ilaçlara KASLARDA HAFIF GÜÇSÜZLÜK ILK IŞARET
ve kimyasal maddelere maruz kalmak, ağır metaller,
şekilde etkiliyor. bazı enfeksiyonlar (özellikle bazı viral enfeksiyonlar), Hastalık; erken dönemde genellikle belli bir kas bölgesini içine
beslenmenin iyi olmaması, aşırı yük altında kalmak
Tedaviyle ilgili gibi çok farklı nedenlerin hastalığın ortaya çıkmasın- alan hafif bir güçsüzlük ve kasta erimeyle kendini gösteriyor. İlk
bulgular çoğunlukla tek taraflı ve elde ortaya çıkıyor. Örneğin sağ
da etken olabiliyor. Hastaların yüzde on kadarında ise
çalışmalar genetik faktörlerin etkili. Bu hastalarda da bazı gen- elde başparmakta güçsüzlük ve başparmağın avuç içi bölümündeki
kabarıklığında azalma olabilir. Bazı hastalarda yutma bozukluğu,
sürmekle birlikte lerin çalışmaması ya da yanlış çalışması söz konusu. bazılarında da konuşma bozukluğu ilk bulgu olabiliyor. Daha az HASTA HEKIM ILETIŞIMI ÇOK ÖNEMLI
olasılıkla da bacak kaslarındaki erimeye bağlı olarak düşük ayak
hastalığın henüz ortaya çıkabiliyor. Hasta ayağını kaldıramadığı için yürürken ayak Tedavi sürecinde hasta ve yakınlarının hekimlerle
kesin tedavisi parmaklarının takılmasına ve düşmelere neden olabiliyor. iletişimi de oldukça önemli. Hastaların iyi iletişim
kurabilecekleri bir doktorlarının olması ve özellikle
bulunmadı. Bu Hastalar hafif güçsüzlüğü uyuşma gibi algılayabiliyor. İlk bulgulara beslenme ve solunum desteği açısından hekimlerinin
genellikle “çok çalıştım, ondandır, “çok temizlik yaptım, ondandır,”
önerdiği zamanlarda ve önerdiği tedaviler konusunda
nedenle hastalıkta gibi bahaneler oluyor. Bu nedenle de hafif güçsüzlükler bir süre göz uyum içinde olmaları gerekir. Hastalar sadece bir
ardı edilebiliyor. Aynı şekilde yutmayla ya da konuşma bozukluğuyla
sorun çıktığında doktora başvurmamalıdır, düzenli
erken tanı önemli. ilgili bulgular da çok konuşmaya, alerjiye ya da reflüye yorulabiliyor. olarak doktor kontrolünde olmaları gerekir. Bu tutum
Ancak hastalık SINIR SIKIŞMASI ZANNEDILIYOR tedavi süresince hem doktor, hem hasta, hem de
hasta yakınları açısından en ideal olanıdır. İleri evre-
belirtilerinin çok ALS belirtilerinin farklı birçok hastalıkta da görülmesi nedeniyle lerde artık hastaların solunum ve beslenme açısından
cihazlarla desteklenmesi gerekiyor. Yapılan hatalar
sayıda hastalıkla çok sayıda hastalıkla karıştırılıyor. El bileğinde sinir sıkışması, genellikle ileri evrelerde oluyor. Bu durum hasta ya
da hasta yakınları tarafından biraz zor kabul edilen
karıştırılması tanıyı dirsekte sinir sıkışması veya fıtıklara bağlı sinir sıkışmaları ALS’den süreçler. Hasta solunum ya da beslenme eksikliği
çok daha sık görülür. El bileğindeki sinir sıkışması “karpal tünel
nedeniyle sıkıntı yaşayabiliyor. Bu nedenle doktor
geciktirebiliyor. sendromu”, dirsekteki sinir sıkışması ise “kübital tünel sendromu” solunum ya da beslenme için cihaza bağlanmak
olarak biliniyor. Fıtıklara bağlı sinir sıkışmaları hem bel hem de
boyun bölgesinde oldukça sık karşımıza çıkan durumlardır ve gerektiğini söylediğinde çok inatçı davranmamak
ALS’yi çok iyi taklit ederler. Bazı kanser hastalıkları da ALS’yi taklit gerekir.